| บทคัดย่อ: |
ซิลิกอนเป็นธาตุอาหารที่มีประโยชน์ต่อพืชชั้นสูงหลายชนิด ช่วยสร้างความแข็งแรงแก่พืช เพิ่มความต้านทานต่อโรคและแมลง ทำให้สามารถเจริญเติบโตได้ดีขึ้น งานทดลองในโครงการวิจัย อิทธิพลของธาตุชิลิกอนต่อการเจริญเติบโต ผลผลิตและปริมาณขมันใน ข้าว ได้วางแผนการทดลอง แบบแฟคทอเรียลสองปัจจัยแบบสุ่มในบล็อคสมบูรณ์ (Factorial in Randomized Completed Block design) จำนวน 3 ซ้ำ ปลูกในกระถางสภาพตินน้ำขัง โดยแบ่งงานทดลองออกเป็น 3 การ ทดลอง 2 ฤดูกาล การทดลองที่ 1 และ 2 ปลูกระหว่างเดือนสิงหาคมถึงเดือนธันวาคม 2558 การ ทดลองที่ 3 ระหว่างเตือนสิงหาคมถึงเดือนธันวาคม 2559 ดำเนินการทดลองที่คณะเกษตรศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ การทดลองที่ 1 มีวัตถุประสงค์เพื่อประเมินการตอบสนองต่อชนิดหรือแหล่งที่ให้ธาตุซิลิกอน ในการแบ่งสันปันส่วนธาตุซิลิกอน ผลผลิตและคุณภาพเมล็ดของข้าว 5 พันธุ์ การทดลองประกอบด้วย ซิลิกอน 4 ชนิด ได้แก่ ไม่ใส่ซิลิกอน (Si-0) แกลบเผาบดละเอียด (S-แกลบ) Calcium silicate (Ca- silicate) และ Silicic acid (Siox) โดยใช้ซิลิกอนอัตรา 37 มิลลิกรัม Si ต่อดิน 1 กิโลกรัม ใช้ข้าว 5 สายพันธุ์ ได้แก่ พิษณุโลก 2 ปทุมธานี 1 สันป่าตอง 1 กข 47 และเหมยนอง 62 เอ็ม จำนวน 3 ซ้ำ ทำการบันทึกและเก็บตัวอย่างในระยะออกรวงโดยนับจำนวนหน่อ รวง และความสูง แยกตัวอย่างใน ระยะเก็บเกี่ยวผลผลิตออกเป็น ใบ กาบใบ ต้น ราก ระแง้ เปลือก และเมล็ด ผลการทดลองพบว่า ชนิตของซิสิกอนและพันธุ์มีผลต่อน้ำหนัก 100 เมล็ด น้ำหนักแห้งระแง้ ความเข้มข้นซิลิกอนในเปลือก ระแง้ และกาบใบแต่ไม่มีผลต่อผลผลิต ความเข้มขันซิลิกอนในต้นและราก การใส่ Silicic acid ทำให้ น้ำหนัก 100 เมล็ดของข้าวพันธุ์ปทุมธานี 1 เพิ่มขึ้น และ การใส่แกลบเผาบดละเอียด (Shแกลบ) กลับทำให้มีน้ำหนักของพันธุ์สันป่าตอง 1 ลดลง สำหรับปริมาณเหล็ก สังกะสี และไขมันรวมในเมล็ด ต่างกันตามพันธุ์ พันธุ์ที่มีปริมาณขมันสูง ได้แก่ ข้าวพันธุ์สันป่ตอง 1 มี 3.89 รองมาเป็นพันธุ์เหมย นอง 62 เอ็ม มี 3.2% และอีก 3 พันธุ์ที่มีปริมาณต่ำสุดประมาณ 2.69 ได้แก่ ษณุโลก 2 ปทุ่มธานี 1 และ กข 47 ข้าวทั้ง 5 สายพันธุ์มีปริมาณเหล็กในเมล็ด 8.6-10.2 มก/กก. สำหรับปริมาณสั่งกะสีในเมล็ดของพันธุ์สันบำาตอง 1 ปทุมธานี 1 และ กข 47 มีอยู่ประมาณ 20-24 มก./กก. ในพันธุ์เหมย นอง 62 เอ็ม และพิษณุโลก 2 มีอยู่ประมาณ 17-18 มก./กก. การใส่ซิลิกอนชนิดต่างๆ ทำให้ความ เข้มข้นของซิลิกอนในกาบใบของพันธุ์พันธุ์ปทุมธานี 1 เพิ่มขึ้น การใส่ซิลิกอนเฉพาะในรูปของแกลบ ผาบดละเอียด (Si-เกลบ) มีผลทำให้ความเข้มขันซิลิกอนในกาบใบสูงขึ้นในข้าว 3 พันธุ์ ได้แก่ สันป้า ตอง 1 เหมยนอง 62 เอ็ม และ กข 47 สำหรับพันธุ์พิษณุโลก 2 ชนิดของซิลิกอนไม่มีผลความเข้มข้น ซิลิกอนในกาบใบ ระแง้ และเปลือก การทดลองที่ 2 มีวัตถุประสงเพื่อประเมินอิทธิพลของไนโตรเจน ฟอสฟอรัสต่อผลผลิตและ คุณภาพข้าว การทดลองประกอบด้วยกรรมวิธีการใส่ปุย 5 วิธี ได้แก่ กรรมวิธีการใส่ปุ๋ย 5 อย่าง ได้แก่ 1)ไม่ใส่ปุ๋ย (Ni) 2 ใส่ปุ๋ยไนโตรเจน ฟอสฟอรัส และโพแทสเซียม(NPK) 3) ใส่ในโตรเจนและ ฟอสฟอรัส (NP) 4) ใส่ไนโตรเจนและโพแทสเซียม (NK) และ 5) ใส่ฟอสฟอรัสกับโพแทสเซียม(PK) ใช้ ข้าว 2 พันธุ์ ได้แก่ พิษณุโลก 2 และปทุมธานี 1 ทำการบันทึกและเก็บตัวอย่างใบระย ละเริ่ม ออกรวง ผลผลิตและองค์ประกอบผลผลิต ผลการทดลองพบว่า กรรมวิธีการใส่ปุยและพันธุ์ ( GxT**) มีผลต่อผลผลิตข้าว ในกรรมวิธีการใส่ปุ๋ยที่ประกอบด้วยในโตรเจน (NPK NP NK) ทำให้ผลผลิต น้ำหนักแห้งตันและรากของข้าวทั้ง 2 พันธุ์เพิ่มขึ้น ผลผลิตข้าวทั้ง 2 พันธุ์เพิ่มขึ้น 2-4 เท่า ในกรรมวิธีการใส่ปุยที่ประกอบด้วยนโตรเจน ฟอสฟอรัสและโพแทสเซียม (NPK ) ทำให้ข้าวพันธุ์ปทุมธานี 1 ได้ ผลผลิตสูงสุด 16.68 กรัม/ต้นและสูงกว่าพันธุ์พิษณุโลก 2 ประมาณ 33-40% กรรมวิธีการใส่ปุยที่ ประกอบด้วยฟอสฟอรัสและโพแทสเซียม (PK) ทำให้ผลผลิตของสำหรับพันธุ์ปทุมธานี 1 ลดลง ใน สภาพที่ไม่ใส่ปุยชนิดใดชนิดหนึ่งมีผลต่อผลผลิตอย่างชัดเจน ได้แก่ ไนโตรเจนทำให้ผลผลิตในข้าวพันธุ์ พิษณุโลก 2 ลดลง 8196 และปทุมธานี 1 ลดลงถึง 90% ในกรณีฟอสฟอรัสมีผลทำให้ผลผลิตลดลง 35 และ 22% สำหรับโพแทสเซียมลดลง 11 และ 31% ตามลำดับ ความเข้มข้นของไนโตรเจน ฟอสฟอรัส และโพแทสเซียมในใบที่โตเต็มที่ของข้าวทั้ง 2 พันธุ์ไม่ต่างกัน ข้าวที่ได้รับปุ๋ยไนโตรเจนใน กรรมวิธี NPK NP และ NK มีปริมาณนโตรเจนสูงขึ้น สำหรับความเข้มข้นฟอสฟอรัส่ในใบมีลักษณะ ทำนองเดียวกันกับไนโตรเจนสูงขึ้นเมื่อได้รับฟอสฟอรัส สำหรับความเข้มข้นของฟอสฟอรัส เปลี่ยนแปลงไม่ชัดเจน กรรมวิธีการใส่ปุ๋ยและพันธุ์ไม่มีผลต่อปริมาณเหล็กและไขมันรวมในเมล็ดของข้าวทั้ง 2 พันธุ์ แต่กรรมวิธีการใส่ยที่ประกอบด้วยไนโตรเจนทำให้ปริมาณสังกะสีในเมล็ดข้าวเพิ่มขึ้น 5-16% สำหรับปริมาณโปรตีนในเมล็ดข้าวพันธุ์พิษณุโลก 2 ในกรรมวิธีการใส่ป้ยที่ประกอบด้วยไนโตรเจน ฟอสฟอรัสและโพแทสเชียม (NPK ) ทำให้มีปริมาณเพิ่มขึ้นเพิ่มขึ้น 35% การทตลองที่ 3 มีวัตถุประสงค์เพื่อเปรียบเทียบการตอบสนองของข้าวต่อซิลิกอนในการให้ผลผลิต และปริมาณเหล็กและสังกะสีในเมล็ด ประกอบด้วยซิลิกอน 5 ระดับ ได้แก่ อัตรา 0, 0.5, 1,2 และ 5 เท่าของอัตราปกติ คืออัตรา 37 มิลลิกรัม Si ต่อดิน 1 กิโลกรัม (0, 18.5, 37, 74 และ 185 มิลลิกรัม Si ต่อดิน 1 กิโลกรัม หรือ S-0, Si-0.5, Si-1, S-2 และ S-5ตามลำดับ) ใช้ข้าว 2 สายพันธุ์ ได้แก่ พิษณุโลก 2 และปทุมธานี 1 พบว่า ระดับซิลิกอนและพันธุ์ (TxS***)มีผลต่อผลผลิต คือ การใส่ ซิลิกอนอัตรา 185 และ 37 มก./ดิน 1 กก. ทำให้ผลผลิตข้าวพันธุ์พิษณุโลก 2 เพิ่มขึ้น 19-39% สำหรับพันธุ์ปทุมธานี 1 การใส่ซิลิกอนอัตรา 74 มก./ดิน 1 กก. (S-2) ผลผลิตเพิ่มขึ้นถึง 40% ซิลิกอนไม่มีผลต่อปริมาณเหล็กและสังกะสีในเมล็ด แต่ขึ้นอยู่กับพันธุ์ ได้แก่ พ้นธุ์พิษณุโลก 2 มีปริมาณหล็กสูงกว่าพันธุ์ปทุมธานี แต่มีปริมาณสังกะสีน้อยกว่าพันธุ์ปทุมธานี 1 ชิลิกอนไม่มีผลต่อ จำนวนหน่อ จำนวนรวง จำนวนเมล็ดลีบ น้ำหนัก 100 เมล็ด น้ำหนักแห้งใบ น้ำหนักแห้งกาบใบ น้ำหนักแห้งส่วนเหนือติน น้ำหนักแห้งระแง้ ความเข้มข้นของชิลิกอนในเปลือกและระแง้ แต่ขึ้นอยู่กับ พันธุ์ การใส่ซิลิกอนอัตรา 185 มก / ดิน 1 กก.(Si-5) ทำให้น้ำหนักแห้งต้นของข้าวพันธุ์ปทุมธานี 1 เพิ่มขึ้น 13% ซิลิกอนและพันธุ์ข้าวมีผลต่อความเข้มข้นของซิลิกอนในกาบใบและตัน พันธุ์ปทุมธานี 1 การ ใส่ซิลิกอนอัตรา 185 มก/ดิน 1 กก.ทำให้ความเข้มข้นของซิลิกอนในต้นเพิ่มขึ้น 13% การใส่ ซิลิกอนไม่มีผลต่อความเข้มขันของซิลิกอนในกาบใบของข้าวทั้งสองพันธุ์ แต่ในสภาพที่ไม่ใส่ชิลิกอน ความเข้มขันของซิลิกอนในกาบใบของพันธุ์พิษณุโลก 2 สูงกว่าพันธุ์ปทุมธานี 1 อยู่ 16% สำหรับ ความเข้มข้นของซิลิกอนในรากเพิ่มขึ้นตามอัตราการใส่ซิลิกอนที่เพิ่มขึ้น จากงานทดลองแสดงให้เห็นว่ามีความแตกต่างระหว่างพันธุ์ข้าวในการตอบสนองเกี่ยวกับ ซิลิกอน และการจัดการไนโตรเจน ฟอสฟอรัส และโพแทสเซียม ต่อผลผลิต และคุณภาพข้าว เช่น ปริมาณสังกะสีในเมล็ด และปริมาณขมันรวม ซึ่งนโตรเจนและฟอสฟอรัสมีผลต่อปริมาณสังกะสีใน เมล็ด ควรมีการศึกษาหรือประเมินการจัดการธาตุไนโตรเจน ฟอสฟอรัสและซิลิกอนในสภาพแวดล้อม ต่างๆที่มีต่อผลผลิตและคุณภาพเมล็ด ได้แก่ กรดไขมัน และปริมาณสังกะสี |
| บทคัดย่อ (EN): |
Silicon is considered a beneficial element in higher plant because of enhancing the growth and development of several plant species with increased in plant vigor and resistance to insect and disease. This research aimed to evaluated effects of silicon, nitrogen and phosphorus on growth development, yield and total fatty acid in rice. The designed was based on factorial in randomized completed block design with two treatments and three replicates. This research was carried out in three experiments and two wet seasons. Plants were grown in pot with flooded soil. The first and second experiments were done during August to December 2015. The third experiment was examined during August to December 2016. These experiments were evaluated at Faculty of Agriculture, Chiang Mai University. Experiment 1 aimed to evaluated effects of Si-sources on Si concentration in plant parts, yield and quality of rice. Treatments consists of applying Si at 37 mg Sikg soil with different of Si-sources, including, 1>without added Si (Si-O), 2)the fine powder of burned rice hull (Si-rice hull), 3)Calcium silicate (Ca-silicate) and 4)Silicic acid (SiOx). Five rice genotypes were Pitsanulok (PSL2), Pathumthani 1 (PTT1), Sanpatong 1 (SPT1), RD 47 and Muey Nawng 62 M (MN 62M). At maturity, plants were separated into leaf, leaf sheath, stem or culm, root, grain, rice hull and branch and dried at 75C. Dry weight were taken Si was analysis. Grain and straw dry weight was determined, yield and yield components were recorded. There was significantlyinteraction between treatment and genotypes on 100 grain weight, branch dry weight, branch Si, rice hull Si and leaf sheath Si but not grain yield, stem Si and root Si. The application of silicic acid increased 100 grain weight only in PPT1 but decreased with supplied the powder of burned rice hull (Si-rice hull) in SPT 1. Application of Si was increased leaf sheath Si only in PPT 1 and leaf sheath Si of SPT 1, MN 62 M and RD 47 were increased when Si-rice hull was supplied. Si was not affected on grain Fe, grain Zn and crude fat but had different impact on different genotypes. SPT1 had the highest crude about 3.8% fat followed with MN 62 M had 3.2% and three of lower crude fat as SPL 2, SPT 1 and RD 47 had about 2.6%. All genotypes had grain Fe about 8.6-10.2 mg/kg. SPT 1, PTT 1 and RD 47 contained grain Zn about 20-24 mg/kg and MN 62 M and SPL 2 contained around 17-18 mg/kg. Experiment 2 aimed to evaluated effects of NPK on yield and quality of rice. Treatments were 5 applications methods, includings, 1) without added NPK (Nil), 2) application of NPK (NPK), 3) application of NP (NP), 4) application of NP (NP) and 5) application of PK (PK). Two rice genotypes were Pitsanulok (PSL2) and Pathumthani 1 (PTT1). Plants were collected leaf during booting and early flowering stage for NPK analysis. At maturity, plants were harvest and dried at 75C. Dry weight were takenNPK was analysis. Grain and straw dry weight were determined, yield and yield components were recorded. There was highly significantly interaction between treatment and genotypes on grain yield but not grain Fe and crude fat. Application of N in term of NPK, NP and NK grain yield of PSL 2 increased 2-4 times compared without added NPK (nil). For PTT1, the application of NPK gave the highest grain yield as 16.68 g/plant. Under without added NPK application (nil) and PK application (PK), grain yield was not affected in SPL 2 but decreased from 4.54 to 1.59 g/plant in PTT1. Generally, application of NPK (NPK) and NP (NP) resulted in 100 grain weight had higher than without added NPK. These rate applications contained with NP gave grain yield of PPT 1 higher than SPL 2 about 33-44%. The effected only of N was highly decreased grain yield about 81% for SPL 2 and upto 90% for PTT1. P was decreased grain yield to 35 and 22% and K had decreased grain yield to 11 and 31% in SPL 2 and PTT 1, respectively. Concentration of NPK in leaf at booting stage was increased with added NPK and decreased at flowering stage. NPK was affected on grain Zn, plant height, tiller number and panicle number per plant but not on grain Fe, crude fat and Root K. The application of the contained-N increased grain Zn about 5-16% and grain protein was only increased 35% in SPL 2 when supplied with NPK treatment. Experiment 3 aimed to evaluated effects of Si-level on yield and quality of rice. Treatments consist of 5 rate of Si application were 0, 18.5, 37, 74 and 185 mg of Si/kg soil (designated as Si-0, Si-0.5, Si-1, Si-2 and Si-5), respectively. Two rice genotypes were uses as experiment 2. Plants were harvested and Si analysis as experiment 1. Grain yield and straw dry weight were determined, yield and yield component were obtained (e.s. the number of grain per panicle and 100 grain weight) and grain Fe and Zn were measured. There was significantly interaction between treatment and genotype on grain yield, plant height, stem Si and leaf sheath Si but not leaf Si and panicle number. At rate of 18.5 and 37 mg Si/kg soil was increased grain yield of SPL 2 about 19-39%. The application of 74 mg Si/kg soil to PTT 1 increased grain yield about 40%. Si was not affected on grain Fe, grain Zn, panicle number, unfilled grain, 100 grain weight, dry weight of leaf, leaf sheath, top and branch, rice hull Si and branch si but was impacted on different of genotype. SPL 2 had higher grain Fe than PTT 1 but lower in grain Zn. At rate of 185 mg Si/kg soil, Stem dry weight of PTT1was only increased about 13%. The concentration of Si in leaf sheath of SPL 2 had higher than PTT1 about 16%. This result showed clear differences among genotypes, Si and NPK in responses of their yield and quality especially grain Zn and crude fat. Nitrogen and phosphorus was increased grain Zn. Much more research is required to evaluate the fatty acid and grain Zn under differences of environment (N and P) and genotypes. |
