| บทคัดย่อ: |
การศึกษาวิจัยหาเทคโนโลยีในการป้องกันกำจัดแมลงและสัตวศัตรูข้าว ระหว่างปี 2551-2553 ผลจากการศึกษาสรุปได้ว่า เพลี้ยกระโดดสีน้ำตาล (Nilaparvata lugens St?l) ที่เก็บรวบรวมใน 16 จังหวัด ในภาคกลางและภาคเหนือตอนล่าง จำนวน 81 กลุ่มประชากร (อำเภอ) เพลี้ยกระโดดหลังขาว (Sogatella furcifera Hovarth) จากจำนวน 28 อำเภอ ใน 10 จังหวัด ในภาคกลางและภาคเหนือตอนบน และแมลงบั่ว (Orseoria oryzae Wood-Mason) จาก 8 จังหวัด ในภาคกลาง ภาคเหนือ และภาคตะวันออกเฉียงเหนือ มาทดสอบปฏิกิริยาความรุนแรงในการทำลายพันธุ์ข้าวที่มียีนต้านทาน และพันธุ์รับรอง โดยวิธี seedbox screening test และประเมินปฏิกิริยาความรุนแรงในการทำลายตาม Standard Evaluation System ของสถาบันวิจัยข้าวนานาชาติ (IRRI) สามารถแบ่งกลุ่มเพลี้ยกระโดดสีน้ำตาลตามปฏิกิริยาความรุนแรงในการทำลายพันธุ์ข้าวที่มียีนต้านทาน bph1, bph2, bph3, bph4, bph5, bph6, bph7, bph8, bph9 และ bph10 ที่ค่าสัมประสิทธิ์ความเหมือน 0.87 ได้ 11 กลุ่ม และแบ่งกลุ่มตามปฏิกิริยาความรุนแรงในการทำลายข้าวพันธุ์รับรอง คือ ปทุมธานี 1 ชัยนาท 1 สุพรรณบุรี 1 สุพรรณบุรี 3 สุพรรณบุรี 90 พิษณุโลก 2 กข31 กข29 กข23 และ กข7 ที่ค่าสัมประสิทธิ์ความเหมือน 0.84 ได้ 20 กลุ่ม เพลี้ยกระโดดหลังขาวแบ่งกลุ่มตามปฏิกิริยาความรุนแรงในการทำลายพันธุ์ข้าวที่มียีนต้านทาน Wbph1, Wbph2, Wbph3, Wbph5 และ Ptb33 ได้ 6 กลุ่ม และแบ่งกลุ่มตามปฏิกิริยาความรุนแรงในการทำลายข้าวพันธุ์รับรองได้ 8 กลุ่ม แมลงบั่วแบ่งกลุ่มตามปฏิกิริยาความรุนแรงในการทำลายพันธุ์ข้าว กข1 กข4 กข6 กข9 เหมยนอง 62 เอ็ม และ W1263 (Gm1) ได้ 3 กลุ่ม
การประเมินหาพันธุกรรมต้านทานเพลี้ยกระโดดแต่ละกลุ่มประชากรต่อพันธุ์ข้าวพื้นเมือง และข้าวป่าจากธนาคารเชื้อพันธุ์ และพันธุ์ข้าวจากโครงการร่วมมือระหว่างไทยกับ IRRI (INGER) พบมีเชื้อพันธุ์ที่แสดงปฏิกิริยาต้านทานถึงค่อนข้างต้านทานต่อประชากรเพลี้ยกระโดดสีน้ำตาล จากจังหวัดพิษณุโลก พิจิตร สุพรรณบุรี และนครปฐม ได้แก่ Rathu Heenati (Acc11730), BG367-2, Sinna Sivappa (Acc15444), VELLUTHACHEERA, IR76489-12-3-3-1-3, IR74286-55-2-3-2-3 และ IR80381-73-1-2-2 พันธุ์พื้นเมืองจากธนาคารเชื้อพันธุ์ จำนวน 1,200 พันธุ์ แสดงปฏิกิริยาระดับต้านทานต่อประชากรจังหวัดอยุธยา จำนวน 11 พันธุ์ และค่อนข้างต้านทาน 21 พันธุ์ และข้าวป่าแสดงปฏิกิริยาค่อนข้างต้านทาน 1 ตัวอย่าง แสดงปฏิกิริยาต้านทานสูงต่อประชากรเพลี้ยกระโดดหลังขาวจำนวน 29 พันธุ์ ต้านทานจำนวน 73 พันธุ์ ค่อนข้างต้านทาน จำนวน 192 พันธุ์ แสดงปฏิกิริยาต้านทานต่อประชากรแมลงบั่ว จำนวน 5 สายพันธุ์ ได้แก่ สายพันธุ์ PSBRC NO.44, PTB10, AGANNI, ARC 10239 และ ARC 5984 ข้าวป่าจำนวน 80 ตัวอย่าง แสดงปฏิกิริยาต้านทานสูงต่อแมลงบั่ว 1 ตัวอย่าง และต้านทานจำนวน 38 ตัวอย่าง
เทคโนโลยีในการป้องกันกำจัดแมลงศัตรูข้าวที่สำคัญ
เพลี้ยกระโดดสีน้ำตาล (Nilaparvata lugens St?l) พบว่าในสภาพที่มีการระบาดรุนแรงสารที่มีประสิทธิภาพในการควบคุมประชากรแมลงและรักษาผลผลิตข้าวได้กว่า 100 กิโลกรัม/ไร่ คือ สาร ethiprole และ ethofenprox ส่วนสารที่ไม่มีประสิทธิภาพ คือ สาร clothianidin และ imidacloprid
เพลี้ยไฟข้าว (Stenchaetothrip biformis Bagnall) หากพบการทำลายไม่เกินระดับเศรษฐกิจ การใช้สารเคมีป้องกันกำจัดสามารถลดการทำลายได้ไม่แตกต่างจากการพ่นด้วยน้ำ และการทำลายของเพลี้ยไฟจะลดลงเมื่อข้าวมีอายุเพิ่มขึ้น
แมลงหล่า (Scotinophara coarctata Fabricius) สามารถขยายพันธุ์ได้มากที่สุดในข้าวพันธุ์พิษณุโลก 2 และขยายพันธุ์ได้น้อยที่สุดในพันธุ์สุพรรณบุรี 1 เปรียบเทียบกับพันธุ์ ปทุมธานี 1 และชัยนาท 1 และสารที่มีประสิทธิภาพควบคุมแมลงหล่าในสภาพนาข้าวที่มีประชากรต่ำกว่าระดับเศรษฐกิจ ได้แก่ สาร ethiprole (Curbix 10%SC) อัตรา 40 มิลลิลิตรต่อน้ำ 20 ลิตร และสาร clothianidin (Dantosu 16%SG) อัตรา 6 กรัมต่อน้ำ 20 ลิตร
แมลงสิง (Leptocorisa oratorious Fabricius) การใช้สารไม่มีความจำเป็น เนื่องจากมีประสิทธิภาพเพียง 1-5 วันเท่านั้น และเชื้อราบิวเวอเรียสามารถใช้ทดแทนสารเคมีได้ ในสภาพที่ประชากรแมลงต่ำกว่าระดับเศรษฐกิจ
แมลงบั่ว (Orseolia oryzae Wood-Mason) การใช้สารเคมี เชื้อ Bt และสารประกอบซิลิกา ไม่มีประสิทธิภาพในการป้องกันกำจัดแมลงบั่ว
ผลกระทบของสารป้องกันกำจัดแมลง พบว่าโดยทั่วไป สาร ethiprole, clothianidin, dinotefuran และ thiamethoxam ไม่เป็นอันตรายถึงอันตรายปานกลางต่อแมงมุม มวนเขียวดูดไข่ (Cyrtorhinus lividipennis) ตัวห้ำ แตนเบียนไข่เพลี้ยจักจั่นและเพลี้ยกระโดด และแตนเบียนหนอนห่อใบข้าว ส่วนผลกระทบต่อความหลากชนิดของศัตรูธรรมชาติในนาข้าว พบว่า ค่าดัชนีความหลากชนิดของศัตรูธรรมชาติในฤดูนาปีมีค่าสูงกว่าในฤดูนาปรัง และแปลงที่มีการใช้สาร ethiprole และ bensultap มีความหลากชนิดของศัตรูธรรมชาติลดลงจากแปลงไม่ใช้สาร 6.71-27.59 และ 1.34-16.55 เปอร์เซ็นต์ ตามลำดับ การทดสอบประสิทธิภาพของสาร พบว่า สาร dinotefuran และ ethiprole มีประสิทธิภาพในการป้องกันกำจัดเพลี้ยกระโดดสีน้ำตาลสูงกว่าสารชนิดอื่น |
| บทคัดย่อ (EN): |
Study on technology for controlling rice insect pests by using plant resistant management and integrated pest control were conducted in 2551-2553. Eighty-one populations of brown planthopper (BPH) from farmer’s fields in 16 provinces of central and lower northern region, 28 population of whitebacked planthopper (WBPH) from 10 provinces in central, northern and northeast region and 8 populations of rice gall midge (RGM) were collected for detecting of differences of virulence in damaging a differential set of standard resistant rice varieties and a set of certified rice varieties. The virulence diversity of field-collected insects were evaluated by conventional seed box screening test and rating virulence score using Standard Evaluation System (IRRI, 1986; 2002). Virulence diversity of the BPH populations could be grouped into different virulence of standard resistant varieties carrying different resistant genes (Bph1, bph2, Bph3, bph4, bph5, Bph6, bph7, bph8, Bph9, and Bph10) at coefficient 0.87 were 11groups. Similarly, when testing with the set of certified rice varieties such as PTT1, CNT1, SPR1, SPR3, SPR90, PSL2, RD31, RD29, RD23 and RD7 could be group into 20 different virulence at coefficient 0.84. Virulence diversity of the WBPH populations could be grouped into different virulence of standard resistant varieties carrying different resistant genes (WBph1, Wbph2, WBph3, Wbph5 and Ptb33) were 6 groups and 8 groups of different virulence of the set of certified rice varieties. Virulence diversity of the RGM populations could be grouped into different virulence of the set of rice varieties, RD1, RD6, RD9, MN62M and W1236 (Gm1) were 3 groups.
Resistant genetic evaluation of local varieties, wild rice samples from germplasm bank of Thailand and IRRI (INGER project) were screening to the representative grouped of BPH, WBPH and RGM populations which were using the same method as virulence diversity studied. The resistance (R) and moderately resistant (MR) varieties reaction to the BPH populations from INGER project were Rathu Heenati (Acc 11730), BG367-2, Sinna Sivappa (Acc15444), VELLUTHACHEERA, IR76489-12-3-3-1-3, IR74286-55-2-3-2-3 and IR80381-73-1-2-2. The screening evaluation found 11 resistant varieties and 21 moderately resistant from 1,200 local varieties and one resistant reaction of wild rice from 80 samples to the BPH population groups. The resistant genetic screening to WBPH population groups were found 29 highly resistant (HR) varieties, 73 resistant varieties and 192 moderately resistant varieties. For RGM population groups, the resistant varieties from INGER project such as PSBRCNO44, PTB10, AGANNI, ARC 10239 and ARC 5984, one highly resistant and 38 resistant wild rice samples were found.
Technology of controlling insect pests found that;
BPH: Under the serious outbreaks situation, insecticides which could be controlled the field’s population and protected over 100 kg/rai rice yield were ethiprole and ethofenprox whereas clothianidin and imidacloprid showed low efficient.
Thrips (Stenchaetothrip biformis Bagnall): Under the lower than economic threshold (ETLs) of field’s population condition, the efficacy of insecticides application had not significantly different from only water application and the population could decreased following the plant age increasing.
Black bug, BB (Scotinophara coarctata Fabricius): The population of BB could highest multiplied in PSL2 but lowest in SPR1 comparing to PTT1 and CNT1. From the study on the effective of insecticides, the result showed that under lower than ETLs condition the effective insecticides were ethiprole (Curbix 10%SC) rate at 40 ml/ 20 litres of water and clothianidin (Dantosu 16%SG) rate at 6 gm/ 20 litres of water. Beside that, light trap could be also monitored the outbreaks of BB in the field.
Rice sting bug, RB (Leptocorisa oratorious Fabricius): Under lower than ETLs of field’s population condition, insecticide application was not necessary because they were effective in 1-5 days after spraying. Whileas B. bassiana application showed that the efficacy was not significantly different from insecticides application.
Rice Gall Midge (RGM, Orseolia oryzae Wood-Mason): the weekly application of isoprocarb, Bt and Silica compound could not be controlled. The damaged was not significantly different treatment and untreated.
Side effect study: The results showed that ethiprole, clothianidin, dinotefuran and thiamethoxam were mostly harmless to moderately harmful to the spiders, mirid bug (Cyrtorhinus lividipennis (Reuter)), predators, egg parasites of leafhopper and planthopper and larval parasites of rice leaffolder. Diversity index of natural enemies in wet season was higher than dry season. Ethiprole and bensultap plots had diversity index of natural enemies decreasing compared to control vat 6.71-27.59 and 1.34-16.55%, respectively. While the controlling of the brown planthopper, dinotefuran and ethiprole gave higher efficacy than other insecticides. |
