คลังข้อมูลการวิจัยการเกษตรไทย

ผู้แต่ง กัลยาณ์ แดงติ๊บ

เผยแพร่โดย

สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ

เผยแพร่เมื่อ 2560

หน่วยงาน สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ

งานวิจัยที่แนะนำ ทิศทางงานวิจัยเพื่อพัฒนาการเกษตร หลักการการวางแผนงานวิจัยพืชสวน การศึกษายีนของไวรัสตัวแดงดวงขาวและกุ้งกุลาดำที่เกี่ยวข้องกับกลไกการตายของเซลล์ ศึกษาสารคงตัวที่เหมาะสมในการเตรียมตัวอย่าง Escherichia coli ในกุ้งที่ใช้สำหรับทดสอบความสามารถระหว่างห้องปฏิบัติการ ประสิทธิภาพของสารสกัดเปลือกมังคุด (Gracinia mangostana, Linn) ในการกำจัดจุลชีพที่ก่อให้เกิดโรคในกุ้งทะเล ศึกษาพฤติกรรมการสร้างค่านิยมด้านความซื่อสัตย์ ด้านใฝ่หาความรู้ ด้านความมีระเบียบวินัย สำหรับนักศึกษามหาวิทยาลัยราชภัฎเพชรบูรณ์ การพัฒนาเทคโนโลยีวนเกษตรระดับสถานีวิจัยเพื่อการถ่ายทอดองค์ความรู้เชิงบูรณาการ การประมวลองค์ความรู้เกี่ยวกับการเพาะเลี้ยงปลาน้ำจืดอินทรีย์ในประเทศไทย การสร้างขีดความสามารถในงานวิจัยที่เกี่ยวกับอุตสาหกรรมกุ้งเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการแข่งขันด้านเศรษฐกิจระหว่างประเทศ เกษตรประณีต : องค์ความรู้และการพัฒนาเกษตรกรต้นแบบ

คัดลอก URL

ชื่อเรื่อง:	จากองค์ความรู้สู่ทิศทางงานวิจัยต้าน EMS และ EHP ในกุ้ง
ชื่อเรื่อง (EN):	From basic knowledges to strategic researches combating with shrimp EMS and EHP
ผู้แต่ง / หัวหน้าโครงการ:	กัลยาณ์ แดงติ๊บ
หน่วยงานสังกัดผู้แต่ง:	สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ
บทคัดย่อ:	ปัญหากุ้งตายด่วนพบในประเทศไทยตั้งแต่ปลายปีพ.ศ. 2554 โดยจะพบกุ้งตายจำนวนมากอย่างรวดเร็วภายใน 35 วัน หลังการปล่อยกุ้งลงบ่อดิน คณะผู้วิจัยในโครงการนี้ได้ทำงานวิจัยอย่างต่อเนื่องเพื่อหาสาเหตุและวิธีแก้ไขปัญหานี้ให้กับเกษตรกรผู้เลี้ยงกุ้งและอุตสาหกรรมกุ้ง โดยได้รับทุนวิจัยที่เกี่ยวข้องจาก 3 แหล่งทุนหลักคือ สำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ (ปี พ.ศ. 2555 และ 2558) สำนักงานพัฒนาการวิจัยการเกษตร (ปี พ.ศ. 2557) และศูนย์พันธุวิศวกรรมและเทคโนโลยีชีวภาพแห่งชาติ (ปี พ.ศ. 2557) ทำให้งานวิจัยสามารถดำเนินการได้อย่างต่อเนื่อง ผลงานวิจัยหลักที่สำคัญคือการพบสาเหตุของโรคตายด่วนที่เกิดจากสายพันธุ์ใหม่ของเชื้อแบคทีเรีย Vibrio parahaemolyticus (VPAHPND) (Joshi et al., 2014) โดยจะก่อให้เกิดโรคตับวายเฉียบพลัน (Acute Hepatopancreatic Necrosis Disease, AHPND) เป็นสาเหตุทำให้กุ้งตายอย่างรวดเร็ว ผลงานวิจัยที่ได้นำไปสู่การวิเคราะห์พันธุกรรมที่สมบูรณ์ของเชื้อ VPAHPND นี้ (Yang et al., 2014) ซึ่งก่อให้เกิดความรู้ความเข้าใจในกลไกการก่อโรคและความรุนแรงของเชื้อก่อโรคนี้ว่าเกิดจากการที่เชื้อก่อโรคชนิดนี้มี plasmid ซึ่งเป็น circular DNA ขนาดประมาณ 70 kbp และผลงานวิจัยเรื่อง virulent factors ของเชื้อชนิดนี้โดยการใช้วิธีการวิเคราะห์โปรตีนก็พบว่าเป็น Toxin 2 ชนิดที่ต้องทำงานร่วมกันที่เชื้อชนิดนี้สร้างขึ้นโดยน่าจะสร้างที่กระเพาะอาหารที่พบ biofilm ของแบคทีเรีย VPAHPND อยู่และส่งผ่าน toxin นี้ไปยังตับกุ้งเพื่อก่อโรค AHPND (Sirikharin et al., 2015) ภายหลังการเปรียบเทียบโครงสร้างปฐมภูมิของ toxins ทั้งสองชนิดนี้พบว่าอยู่บน plasmid ของเชื้อ VPAHPND และจะไม่พบใน Vibrio parahaemolyticus สายพันธุ์อื่นที่ไม่ก่อโรค AHPND ระหว่างการทำงานวิจัย คณะผู้วิจัยได้สร้างวิธีตรวจทาง PCR แบบง่ายที่เป็นผลมาจากงานวิจัยและสามารถนำไปใช้ในการคัดกรองเชื้อ VPAHPND ออกจากระบบการเลี้ยงเพื่อเผยแพร่เป็นสาธารณะประโยชน์ให้กับเกษตรกรผู้เลี้ยงกุ้งและผู้สนใจอย่างสม่ำเสมอ เริ่มจากวิธี AP1 และ AP2 ที่ใช้ในการตรวจหา plasmid และวิธี AP3 และ AP4 ที่ใช้ในการตรวจ Toxins (http://www.enaca.or.th) เนื่องจากคณะผู้วิจัยตระหนักถึงความเร่งด่วนในการแก้ไขปัญหากุ้งตายด่วน รวมถึงความพยายามในการป้องกันและควบคุมปัญหากุ้งตายด่วนจากผลงานวิจัยที่ได้ อย่างไรก็ดี ถึงแม้จะมีวิธีตรวจกุ้งตายด่วนจากเชื้อแบคทีเรียสาเหตุโรคตับวายเฉียบพลันที่มีประสิทธิภาพสูงแล้ว ยังพบว่าผลผลิตการเลี้ยงกุ้งของประเทศยังคงลดลง โดยเหลือเพียง 200,000-220,000 ตันในปี พ.ศ. 2557 และยังคงลดลงอย่างต่อเนื่องในปีพ.ศ. 2558 (http://www.thai-frozen.or.th) ซึ่งอาจหมายความว่า ยังมีโรคหรือเชื้อก่อโรคอื่นๆที่เกี่ยวข้องกับปัญหากุ้งตายด่วนในประเทศไทยก็ได้<br />ผลงานวิจัยที่ผ่านมาภายใต้โครงการ “การศึกษาระบาดวิทยา ปัจจัยสาเหตุ และแนวทางการแก้ปัญหาโรคตายด่วนในกุ้งทะเลของประเทศไทย” โดยมี ดร. วารินทร์ ธนาสมหวัง ของกรมประมงเป็นหัวหน้าโครงการ โดยในส่วนที่คณะผู้วิจัยร่วมงานวิจัยด้วยคือการศึกษาปัจจัยเสี่ยงที่เกิดจากเชื้อก่อโรคในบ่อกุ้ง 200 บ่อทั่วประเทศไทย (Cohort study) ผลการศึกษาพบว่ามีเพียงประมาณ 30% ของบ่อเลี้ยงที่มีปัญหากุ้งตายด่วนเท่านั้นที่พบว่าสาเหตุเกิดจากเชื้อ VPAHPND และ 10% เกิดจากไวรัสตัวแดงดวงขาว คำถามคือบ่อเลี้ยงกุ้งที่มีปัญหากุ้งตายด่วนจำนวนอีก 60% เกิดจากสาเหตุใด เมื่อตรวจเนื้อเยื่อตับกุ้งที่ทั้งในบ่อที่มีปัญหากุ้งตายด่วนและไม่มี พบว่ามีพยาธิสภาพที่ตับที่ไม่ใช่พยาธิสภาพของการเกิด AHPND เช่น การพบ bacteria lesion ในตับ (14%) และการพบเซลล์บุท่อตับหดตัวอย่างรุนแรง (Collapsed epithelium) จนไม่สามารถทำงานได้ (21%) พยาธิสภาพทั้งสองแบบนี้สามารถทำให้กุ้งตายอย่างเฉียบพลันได้เช่นกัน จากผลงานวิจัยดังกล่าวทำให้คณะผู้วิจัยตั้งสมมติฐานว่า อาจจะมีเชื้อแบคทีเรียชนิดอื่นทำให้กุ้งตายด่วนได้โดยตรงหรือเป็นสาเหตุร่วมกับ VPAHPND ทำให้กุ้งตายด่วนได้ การเปรียบเทียบลำดับเบสของ 16S rRNA ของประชากรแบคทีเรียที่พบในกุ้งตายด่วนกับกุ้งปกติพบแบคทีเรียที่มีปริมาณมากในกุ้งตายด่วนและน้อยกว่าในกุ้งปกติคือ แบคทีเรียใน order Burkhoderiales โดยเฉพาะใน genus Delftia ซึ่งจะได้ทำงานวิจัยเพิ่มเติมว่าเป็นสาเหตุของกุ้งตายด่วนได้หรือไม่ (Truong Hong et al., 2014) รวมถึงเชื้อแบคทีเรียใน genus Shewanella ที่แยกได้จากกุ้งที่เป็น AHPND จากฟาร์มในปี พ.ศ. 2555 และมีผลงานวิจัยเบื้องต้นว่าสามารถทำให้กุ้งตายได้เช่นกัน<br />ผลงานวิจัยในโครงการเดียวกันนี้ยังพบเชื้อไมโครสปอริเดียน Enterocytozoon hepatopenaei ในอัตราส่วนที่สูงมากในทั้งบ่อที่มีปัญหากุ้งตายด่วน (37.5%) และบ่อที่เลี้ยงผ่าน 35 วัน (61.3%) บ่งชี้ว่าการติดเชื้อไมโครสปอริเดียนชนิดนี้เป็นการติดเชื้อแบบเรื้อรัง ไม่ทำให้กุ้งตาย นอกจากนี้ผลงานวิจัยในโครงการ “การแก้ปัญหาโรคตายด่วน (อีเอ็มเอส) ในอุตสาหกรรมการเลี้ยงกุ้งของประเทศไทย” (ทุนสนับสนุนจาก วช ประจำปี 2558) โดยมี ผศ. ดร. นิติ ชูเชิดเป็นหัวหน้าโครงการนั้น เบื้องต้นพบว่าในลูกกุ้งที่เกษตรกรนำมาลงบ่อดินส่วนใหญ่ (20 บ่อ) ปลอดจากเชื้อ EHP รวมถึงตัวอย่างดินที่เก็บขณะเตรียมบ่อก่อนลงลูกกุ้งก็ปลอดเชื้อ EHP แต่เมื่อเลี้ยงกุ้งไปสักระยะหนึ่ง (1-2 เดือน) พบการติดเชื้อ EHP เพิ่มสูงขึ้น ในบางบ่อพบ 100% ของตัวอย่างกุ้งที่ส่งมาตรวจ การพบกุ้งที่ติดเชื้อ EHP ในสัดส่วนที่สูงมากเช่นนี้ จึงต้องมีการทำงานวิจัยอย่างเร่งด่วนในการตรวจสอบว่าเชื้อชนิดนี้ก่อปัญหาใดให้แก่กุ้ง เกี่ยวข้องกับอัตราการเจริญเติบโตหรือทำให้กุ้งอ่อนแอต่อการติดเชื้อฉวยโอกาสชนิดอื่นได้หรือไม่ หรือทำให้โรคที่เกิดจาก VPAHPND รุนแรงเพิ่มขึ้นหรือไม่ มีความจำเป็นต้องกำจัดออกจากระบบการเลี้ยงหรือไม่ เป็นต้น ความพยายามในการกำจัดเชื้อตัวนี้ออกจากกุ้งโดยวิธี dsRNA-mediated RNAi ก็อาจจะเป็นวิธีทดสอบว่ากุ้งเจริญเติบโตดีขึ้นหรือไม่ หรือมีอัตราการตายลดลงหรือไม่อย่างไร ทั้งนี้การสร้างวิธีตรวจวินิจฉัยที่ถูกต้องแม่นยำ สำหรับเกษตรกรและการตรวจวินิจฉัยยืนยันที่มีประสิทธิภาพเป็นหัวใจของการทำงานวิจัยในเรื่องนี้ รวมถึงการแก้ไขปัญหาเรื่องแหล่งที่มา การศึกษากลไกการก่อความรุนแรงในกุ้งของเชื้อ EHP จากข้อมูลพันธุกรรมของเชื้อชนิดนี้จะสามารถใช้ในการแก้ปัญหาการติดเชื้อในระยะยาวได้</p>
บทคัดย่อ:	ไม่พบข้อมูลจากหน่วยงานต้นทาง
ภาษา (EN):	th
เผยแพร่โดย:	สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ
คำสำคัญ:	ชื้อไมโครสปอริเดียน
คำสำคัญ (EN):	Hepatopancreatic microsporidiosis (HPM)
เจ้าของลิขสิทธิ์:	สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ
ข้อมูลทรัพยสินทางปัญญา
ประเภทIP	อนุสิทธิบัตร
รายชื่อสิ่งประดิษฐ์	ไพเมอร์สำหรับสร้างดีเอนเอต้นแบบเพื่อสร้างอาร์เอนเอสายคู่จำเพาะต่อยีนโปรตีนขนส่งเอทีพีของเชื้อปรสิตเอ็นเทอโรไซโตซูน เฮปพาโตพีนีอาย (Enterocytozoon hepatopenaei)
เลขที่คำขอ	1803001253
วันที่ยื่นคำขอ	2018-06-01 12:00:00
เลขที่ประกาศ	19236
วันที่จดทะเบียน	2022-02-04 12:00:00
เลขที่จดทะเบียน	19236
วันที่ประกาศ	2022-02-04 12:00:00
สถานะปัจจุบัน	เชิงพาณิชย์