| บทคัดย่อ: |
งานวิจัยนี้ทำการศึกษาความหลากหลายทางชีวภาพของสาหร่ายขนาดใหญ่ ไดอะตอมพื้นทองน้ำ epiphyte แพลงก์ตอนพืช แพลงก์ตอนสัตว์ และแมลงน้ำ และการเพาะเลี้ยงสาหร่าย และคุณภาพน้ำในฝ่ายราษีไศล จังหวัดศรีสะเกษ ระหว่างเดือนเมษายน 2556 ถึง เดือนมกราคม 2559 เก็บตัวอย่าง 10 จุด ควบคู่กับวิเคราะห์คุณภาพน้ำบางประการ ผลการศึกษาพบแพลงก์ตอนพืช ทั้งหมด 7 ดิวิชัน 191 ชนิด แพลงก์ตอนพืชที่พบมากที่สุดคือ Aulacoseira granulate (Ehrenberg) Simonsen รองลงมาคือ Ulnaria ulna (Nitzsch) P. Compere, Trachelomonas volvocina (Ehrenberg) Ehrenberg, Cocconeis acutata Rabenhorst, Coenococcus planctonicus Korshikov, Synedra ulna (Nitzsch) Ehrenberg, Trachelomonas superba Swirenko emend. Deflander, Tetraedron incus Smith และ Dictyosphaerium tetrochotomum PintZ ตามลำดับ ผลการศึกษาคุณภาพน้ำมีค่าเฉลี่ยดังนี้ อุณหภูมิอากาศ 30 ?C อุณหภูมิน้ำ 30 ?C ค่าความเป็นด่าง 19.70 mg/l ค่า DO 7.09 mg/l ค่า BOD 3.39 mg/l ค่าการนำไฟฟ้า 269.44 ?g/cm ปริมาณคลอโรฟิลล์ เอ 1.48 ?g/l ปริมาณออร์โธฟอสเฟต 0.09 mg/l ปริมาณนเตรท 0.29 mg/l ปริมาณโคลิฟอร์มแบคทีเรียทั้งหมด 334.10 MPN/100 ml ปริมาณคัลคลิฟอร์มแบคทีเรีย 10.42 MPN/100 ml ผลการวิเคราะห์คุณภาฬน้ำ และค่าคำนวณ AARL-PC Score มีค่า 2.61 จัดเข็นแหล่งน้ำที่มีสารอาหารปานกลาง (Mesotrophic status) และ AARL-PP Score มีค่า 7.2 จัดเป็นแหล่งน้ำที่มีสารอาหารปานกลางถึงสูง (Meso-eutrophic) เมื่อพิจารณาร่วมกับแพลงก์ตอนพืชชนิดเด่นที่พบ จัดได้ว่าเป็นแหล่งน้ำที่มีสารอาหารปานกลาง (Mesotrophic status) จัดเป็นแหล่งน้ำที่มีคุณภาพน้ำปานกลาง และจัดเป็นแหล่งน้ำประเภทที่ 3 ตามมาตรฐานคุณภาพน้ำในแหล่งน้ำผิวดิน ผลการวิเคราะห์ความสัมพันธ์โดยใช้โปรแกรม MVSP พบว่าแพลงก์ตอนพืชชนิดเด่น มีความสัมพันธ์กับคุณภาพน้ำทางกายภาพ เคมี และชีวภาพ พบว่า Dictyosphaerium tetrachotomum Printz มีความสัมพันธ์เชิงบวกกับ อุณหภูมิอากาศ อุณหภูมิน้ำ ความลึกที่แสง-ส่องถึง ความเป็นกรด-ด่าง ออกซิเจนที่ละลายในน้ำ ออกซิเจนที่แบคที่เรียใช้ในการย่อยสลายสารอินทรีย์ การนำไฟฟ้า ความเป็นด่าง คลอโรฟิลล์ เอ โคลิฟอร์มแบคที่เรียทั้งหมด ฟิคัลโคลิฟอร์มแบคทีเรีย และไนเตรต ซึ่งสามารถใช้เป็นแพลงก์ตอนพืชที่บ่งชี้แหล่งน้ำที่มีสารอาหารปานกลางถึงสูง(Meso-eutrophic status) ผลการศึกษาความหลากหลายของสาหร่ายขนาดใหญ่ ไดอะตอมพื้นท้องน้ำ พบสาหร่ายขนาดใหญ่ 4 ดิวิชัน 51 ชนิด ดิวิชันที่พบมากที่สุด คือ Chlorophyta รองลงมาคือ Cyanophyta, Bacillariophyta และ Chrysophyta ตามลำดับ สาหร่ายขนาดใหญ่ชนิดเด่นที่พบมากที่สุดคือ Spirogyra sp.2 รองลงมา คือ Spirogyra sp.1, Cladophora glomerata (Linnaeus) K?tzing,Chaetophora elegans (Roth) C.Agardh และ Spirogyra neglecta (Hassall) K?tzing ตามลำดับ ผลการศึกษาไดอะตอมพื้นท้องน้ำพบ 82 ชนิด ไดอะตอมพื้นท้องน้ำชนิดเด่นที่พบมากที่สุดคือ Ulnaria ulna (Nitzsch) P. Compere รองลงมาคือ Cocconeis placentura Ehrenberg, Gomphonema lagenula K?tzing, Nitzschia palea (K?tzing) Smith และ Achnanthidium minutissimum (K?itzing) Czarnecki ตามลำดับ เมื่อวิเคราะห์ความสัมพันธ์โดยใช้ AARL PP score, AARL PC score และ โปรแกรม MVSP พบว่าคุณภาพน้ำในฝายราษีไศล อำเภอราษีไศล จังหวัดศรีสะเกษ มีสารอาหารปานกลางหรือคุณภาพน้ำปานกลาง และจัดว่าเป็นแหล่งน้ำผิวดินประเภทที่ 3 ตามคำามาตรฐานคุณภาพน้ำผิวดิน ความหลากหลายของสาหร่ายขนาดใหญ่และ epiphyte คุณภาพน้ำในฝายราษีไศล จังหวัดศรีสะเกษ ระหว่างเดือนมิถุนายน พ.ศ. 2558 ถึงเดือนมกราคม พ.ศ. 2559 ทำกรเก็บตัวอย่าง 3 ฤดูกาล 8 จุดจุดตัวอย่างๆละ 3 ซ้ำ ผลการศึกษาพบทั้งหมด 89 ชนิด ดิวิชัน ดิวิชันที่พบมากที่สุดคือ Chlorophyta รองลงมา คือ Cyanophyta, Bacillariophyta และ Chrysophyta สาหร่ายขนาดใหญ่ ชนิดที่พบในปริมาณมากที่สุดคือ Spirogyra sp.1 รองลงมาคือ Oscillatoria vizagaatensis, Oscillatoria vizagapatensis C.B.Rao และ Scytonema burmanicum Skuja ตามลำดับ สาหร่าย epiphyte ชนิดที่พบในปริมาณมากที่สุด คือ Synedra unla (Nitzsch) Ehrenberg, Cosmarium sp.1, Closterium sp.2 และ Cymbella turgidula Grunow ตามลำดับ พบว่า อุณหภูมิอากาศ มีค่าเฉลี่ย 30. 8 องศาเซลเซียส อุณหภูมิน้ำ 20.2 องศาเซลเซียส ค่าความลึกที่แสงส่องถึง 47.26 เซนติเมตร ค่าความเป็นกรด-เบส pH 7.26 ค่าการนำไฟฟ้า 2.88 ไมโครซีเมนต์ต่อเซนติเมตร ค่าของแข็งที่ละลายในน้ำทั้งหมด มีค่าเฉลี่ย 149.4 มิลลิกรัมต่อลิตร ปริมาณออกซิเจนที่ละลายในน้ำ 8.0 มิลลิกรัมต่อลิตร ปริมาณออกซิเจนที่แบคทีเรียใช้ย่อยสลายสารอินทรีย์ 2.63 มิลลิกรัมต่อลิตร ความเป็นด่าง 31.56 มิลลิกรัมต่อลิตร ปริมาณไนเตรท 0.964 มิลลิกรัมต่อลิตร ปริมาณออร์โธฟอสเฟต 0.0408 มิลลิกรัมต่อลิตร ปริมาณคลอโรฟิลล์ เอ มีค่าเฉลี่ย 1.31 ไมโครกรัมต่อลิตร ค่าปริมาณโคลิฟอร์มแบคที่เรียทั้งหมด 339.7 498 เอ็มพีเอ็น/100 มิลลิลิตร ปริมาณค่าฟิคัลโคลิฟอร์มแบคที่เรีย 32-498 เอ็มพีเอ็น/100 มิลลิลิตร จากการศึกษาพบว่า Synedra ulna (Nitzsch) Ehrenbers มีความสัมพันธ์แบบห่างกับค่ฟิคัลโคลิฟอร์มแบคทีเรีย และ Oscillatoria vizagapatensis C.B.Rao มีความสัมพันธ์กับค่มีความสัมพันธ์กันกับค่าอุณหภูมิอากาศ ค่าอุณหภูมิน้ำ ค่าการนำไฟฟ้า ค่าปริมาณออกซิเจนที่แบคทีเรียใช้ในการย่อยสลายสารอินทรีย์ ค่าปริมาณออกซิเจนที่ละลายในน้ำทั้งหมด ค่าความลึกที่แสงส่องถึง ค่าของแข็งที่ละลายน้ำ ค่าคลอโรฟิลล์ เอ ค่าความเป็นกรด-ด่าง ค่าความเป็นด่าง และค่าออร์โธฟอสเฟต ค่าไนเตรต ค่าความเป็นด่าง ค่าโคลิฟอร์มแบคทีเรียทั้งหมด และค่าฟีคัลโคลิฟอร์มแบคทีเรีย เมื่อนำข้อมูลมาพิจารณารวมกัน จัดได้ว่า เขื่อนราษีไศล จังหวัดศรีสะเกษ เป็นแหล่งน้ำที่มีสารอาหารปานกลาง (Mesotrophic status) คุณภาพน้ำปานกลาง ผลการศึกษาความหลากหลายของแพลงก์ตอนสัตว์ เก็บตัวอย่างแพลงก์ตอนสัตว์ 2 แบบ คือเก็บแนวระนาบผิวน้ำ กับในแนวดิ่ง ผลการศึกษาพบแพลงก์ตอนสัตว์ทั้งหมด 5 ไฟลัม 18 ชั้น 25 อันดับ 34 วงศ์ 44 สกุล และแพลงก์ตอนสัตว์ที่ยังไม่ทราบชนิด (Unknown) พบแพลงก์ตอนสัตว์ ชนิดเด่นคือ สกุล Bosnina มี จำนวน 6,508 ตัว มากที่สุด รองลงมาคือ สกุล Pseudodiaptomus พบทั้งหมดจำนวน 4,304 ตัว และ แพลงก์ตอนสัตว์ที่ไม่จำแนกชนิด Unknown พบทั้งหมดจำนวน 3,328 ตัว ตามลำดับ จุดศึกษาที่มีค่าดัชนีความหลากหลายของแพลงก์ตอนสัตว์ (Diversity Index,H) และค่าดัชนีความสม่ำเสมอของแพลงก์ตอนสัตว์(Evenness) มากที่สุดคือจุดที่ 4 ระดับผิวน้ำคือ0.993 และ 0.901 ตามลำดับ แพลงก์ตอนสัตว์ชนิดเด่นที่พบมากที่สุดในระดับความลึก คือสกุล Bosmina, Pseudodiaptomus และแพลงก์ตอนสัตว์ที่ยัง ไม่ทราบชนิด มีค่าดัชนีความหลากหลายของแพลงก์ตอนสัตว์และค่าดัชนีความสม่ำเสมอของแพลงก์ตอนสัตว์ มากที่สุดในจุดที่ 4 ระดับผิวน้ำคือ 0.756 และ 0.793 ตามลำดับ คุณภาพน้ำในเขื่อนราษีไศล อำเภอราษีไศล จังหวัดศรีสะเกษ อยู่ระหว่าง 1.7-2.4 โดยคุณภาพน้ำอยู่ในระดับดีถึงปานกลาง มีสารอาหารน้อยถึงปานกลาง (oligotrophic mesotrophic status) สามารถจัดได้ว่าเป็นแหล่งน้ำประเภท ที่ 3 แพลงก์ตอนสัตว์สกุล Ceriodaphnia, Streblocerus และ Unknown มีแนวโน้มเป็นดัชนีบ่งชี้คุณภาพน้ำที่มีการปนเปื้อนจากโคลิฟอร์มแบคที่เรีย ผลการศึกษาความหลากหลายของแมลงน้ำและใช้แมลงน้ำ พบแมลงน้ำทั้งหมด 9,169 ตัว จำแนกได้ 6 อันดับ 38 วงศ์ อันดับที่พบเด่นที่สุดคือ Hemiptera รองลงมาคือ อันดับ Ephemeroptera อันดับ Diptera อันดับ Odonata อันดับ Coleoptera และอันดับ Trichoptera ตามลำดับ ซึ่งพบแมลงน้ำชนิดเด่นคือวงศ์ Micronectidae รองลงมาคือวงศ์ Baetidae วงศ์ Corixidae วงศ์ Chironomidae, วงศ์ Caenidae และวงศ์ Gerridae ตามลำดับ ดัชนีความ หลากหลายของ (H) Shannon-Weiner ในจุดศึกษาที่ 1 ถึง 8 มีค่าเท่ากับ 0.682 0.777 0.917 0.814 0.829 0.814 0.822 และ 0.845 ตามลำดับ ค่าดัชนีการกระจายตัวของแมลงน้ำ (Evenness) จุดที่ 1 ถึง 8 เท่ากับ 0.713 0.814 0.949 0.850 0.873 0.888 0.863 และ 0.889 ตามลำดับ ผลการคำนวณ ASPT มีค่า 5.47 และ AARL PC Score มีค่า 2.4 การประเมินคุณภาพน้ำทางกายภาพเคมี และชีวภาพบางประการ จัดว่าเป็นแหล่งน้ำที่มีคุณภาพน้ำปานกลาง มีสารอาหารปานกลาง (Mesotrophic status หรือจัดเป็นแหล่งน้ำผิวดินประเภทที่ 3 ตามมาตรฐานแหล่งน้ำผิวดิน ผลการวิเคราะห์ความสัมพันธ์ของแมลงน้ำชนิดเด่น และคุณภาพน้ำทางกายภาพ เคมีและชีวภาพ โดยใช้โปรแกรม MVSP สามารถจัดกลุ่มได้ 2 กลุ่ม กลุ่มที่ 1 แมลงน้ำ วงศ์ Chironomidae มีความสัมพันธ์กับค่าปริมาณคัลโคลิฟอร์มแบคที่เรีย และค่ไนเตรท กลุ่มที่ 2 วงศ์ Baetidae และวงศ์ Caenidae มีความสัมพันธ์กับค่าความลึกที่แสงส่องถึง และค่าออกซิเจนที่ละลายในน้ำ ซึ่งแมลงน้ำในกลุ่มนี้ มีแนวโน้มเป็นดัชนีบ่งชี้คุณภาพน้ำที่มีสารอาหารน้อย ผลการเพาะเสี้ยงสาหร่ายในอาหารเหลว 2 สูตร คือ สูตร Bolds basal และ สูตร BG-11 พบว่าสามารถคัดแยกและเพาะเลี้ยงสาหร่ายบริสุทธิ์ได้ได้ 3 สกุล 1 ชนิด ได้แก่ Oscillatoria sp. Chlorella sp., Synechococcus sp. และ Eudorina elegans Ehrenberg สาหร่ายในดิวิชั่น Cyanophyta เจริญเติบโตได้ดีที่สุดในอาหารสูตร BG-11 และ ดิวิชั่น Chlorophyta เจริญได้ดีในอาหารสูตร Bolds basal |
| บทคัดย่อ (EN): |
The study of macroalgae, benthic diatom, epiphyte, phytoplankton, zooplankton and aquatic insect biodiversity and cultivation of algae and water quality in Rasi Salai Dam in Sisaket Province during April 2013 to January 2016. The samples were collected from 10 stations. The analysis of some physical, chemical, and biological water qualities and phytoplankton. The result showed 7 divisions, 191 species of phytoplankton, the dominant species was classified as Aulacoseira granulata (Ehrenberg) Simonsen, followed by Ulnaria ulna (Nitzsch) P. Comp?re, Trachelomonas volvocina (Ehrenberg) Ehrenberg, Cocconeis acutata Rabenhorst, Coenococcus planctonicus Korshikov, Synedra ulna (Nitzsch) Ehrenberg, Trachelomonas superba Swirenko emend. Deflander, Tetraedron incus Smith and Dictyosphaerium tetrachotomum Printz. The results showed that the water qualities had the average of each parameter as followed; air temperature 30 ?C, water temperature 30 ?C, alkalinity 19.70 mg/l, DO 7.09 mg/l, BOD 3.39 mg/l, conductivity 269.44 ?s/cm, chlorophyll a 1.48 ?g/l, orthophosphate 0.09 mg/l, nitrate 0.29 mg/l, total coliform bacteria 334.10 MPN/100 ml, fecal coliform bacteria 10.42 MPN/100 ml. The results of some water qualities and biodiversity of phytoplankton in these sites could be indicated mesotrophic status. The score of AARL-PC was 2.61, that indicated mesotrophic status and AARL-PP was 7.2, that indicated mesotrophic to eutrophic status. The results of some AARL PP score, AARL PC score and dominant species of phytoplankton in these sites could be indicated mesotrophic status and were classified as category 3 by standard surface water quality. The correlation analysis using MVSP found that dominant species of phytoplankton is correlated with the physical, chemical and biological water quality. Dictyosphaerium tetrachotomum Printz had a positive relationship with air temperature, water temperature, Secchi depth, pH, DO, BOD, conductivity, alkalinity, chlorophyll a, total coliform bacteria, fecal coliform bacteria, nitrate and SRP which can be used to indicated mesotrophic to eutrophic status. The result of biodiversity of macroalgae and benthic diatoms showed 4 divisions in 51 species, the dominant divisions were classified as Chlorophyta, followed by Cyanophyta, Bacillariophyta and Chrysophyta, respectively. The dominant species was classified as Spirogyra sp.2, followed by Spirogyra sp.1, Cladophora glomerata (Linnaeus) K?tzing, Chaetophora elegans (Roth) C. Agardh and Spirogyra neglecta (Hassall) K?tzing, respectively. Eighty three species of benthic diatoms were investigated. The dominant species was classified as Ulnaria ulna (Nitzsch) P. Comp?re, followed by Cocconeis placentura Ehrenberg, Gomphonema lagenula Kutzing, Nitzschia palea (K?tzing) Smith and Achnanthidium minutissimum (Kutzing) Czarnecki, respectively. According to, the analysis of AARL PP score, AARL PC score and MVSP in Rasi Salai Dam could be classified as mesotrophic status or clean water quality, category 3 of standard surface water. The results of biodiversity of macroalgae and epiphyte showed 89 species of 4 divisions. The dominant divisions were classified as Chlorophyta, Cyanophyta, Bacillariophyta and Chrysophyta. The macroalgeae dominant species were classified as Spirogyra sp.1, Oscillatoria vizagapatensis C.B.Rao and Scytonema burmanicum Skuja The dominant species of epiphyte was classified as Synedra unla (Nitzsch) Ehrenberg, the second were Cosmarium sp.1, Closterium sp. and Cymbella turgidula Grunow. It is demonstrated that Synedra ulna (Nitzsch) Ehrenberg have positive correlation with fecal coliform bacteria and Oscillatoria vizagapatensis C.B.Rao have positive correlation with air temperature, water temperature, Secchi depth, conductivity, TDS, DO, BOD, alkalinity, nitrate, orthophosphate, chlorophyll a, total coliform bacteria and fecal coliform bacteria. The result of biodiversity of macroalgae and epiphyte and some water quality could be classified Rasi Salai dam as mesotrophic status. This investigated of biodiversity of zooplankton, the samples were collected by 2 methods by using plankton net with mesh size 100 micrometers both in vertical and horizontal planes. The result found that zooplankton could be classified into 5 Phylum 18 Class 25 Order 34 Family, 44 Genus and some of them were identified as unknown species. The Shannon-weiner indices (EH) of zooplankton species are 0.993, 0.901 and 0.767, respectively. The Evenness indices (H) observed are 0.928, 0.926 and 0.793, respectively. The dominant species are in the genus of Bosmina and Pseudodiaptomus. Dominant zooplankton species found in the depth water are in the genus of Bosmina and Pseudodiaptomus. The Shannon-weiner indices (H) of unknown zooplankton species are 0.528, 0.499 and 0.767, respectively and the Evenness indices (EH) are 0.829, 0.756 and 0.793, respectively. The dominant species of zooplankton each season are in the genus of Bosmina and Pseudodiaptomus with The Shannon-weiner indices (H) of 0.907, 0.895 and 0.858, respectively and with the Evenness indices (H) of 0.930, 0.917 and 0.892, respectively. Zooplankton in the genus of Ceriodaphnia, Streblocerus and Unknown Could be Used are the indicator of water that Contaminat with Coliform bacteria The resulf some water quality and diversity of Zooplankton cold be classified Rasi Salai Dam are oligotrophic-mesotrophic status (AARL PC Score 2.4) and also classified are the water type 3 by standard surface water. The total number of aquatic insect in these site found 9,169 aquatic insects from 38 families in 6 orders were collected and identified. We found that Hemiptera, Ephemeroptera, Diptera, Odonata, Coleoptera and Trichoptera were dominant orders observed. The dominant families were Micronectidae, Baetidae, Corixidae, Chironomidae, Caenidae and Gerridae . The diversity indices of all taxa in each sampling site were 0.682, 0.777, 0.917, 0.814, 0.829, 0.814, 0.822 and 0.845, respectively. The Evenness numbers of all taxa in each sampling site were 0.713, 0.814, 0.949, 0.850, 0.873, 0.888, 0.863 and 0.889, respectively. The ASPT and AARL PC Score were 5.45 and 2.4, respectively and this could be used to classify the quality of water as mesotrophic status and identify as standard surface water type 3. The correlation analysis of dominant aquatic insects and water qualities including physical and chemical properties using MVSP can be divided into two groups. In the first group, we found that insects in the family of Chironomidae are related to Total coliform bacteria. The second group, we observed that Baetidae and Caenidae are related to Secchi depth. The algae were cultivated in 2 media; Bold’s basal and BG-11 media. Four species of algae could be growth in the media that were classified as Oscillatoria sp., Chlorella sp., Synechococcus sp. and Eudorina elegans Ehrenberg. Algae in Division Cyanophyta had a higher growth in BG-11 medium and Division Chlorophyta had a higher growth in Bolds basal medium. |
