สืบค้นงานวิจัย
ผลกระทบการถ่ายทอดเทคโนโลยี ภูมิปัญญาท้องถิ่นงานศิลปหัตถกรรมโลหะการผลิตเครื่องถม ชุมชนบ้านพานถม แขวงบ้านพานถม เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร
รวิ อุตตมธนินทร์ - มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา
ชื่อเรื่อง: ผลกระทบการถ่ายทอดเทคโนโลยี ภูมิปัญญาท้องถิ่นงานศิลปหัตถกรรมโลหะการผลิตเครื่องถม ชุมชนบ้านพานถม แขวงบ้านพานถม เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร
ชื่อเรื่อง (EN): mpact on the Transfer of Local Wisd0m of Metal Handicraftin the Producation of Nieloware in the Ban Phan Thom Community,
ผู้แต่ง / หัวหน้าโครงการ: รวิ อุตตมธนินทร์
บทคัดย่อ: การวิจัยเรื่อง ผลกระทบการถ่ายทอดเทคโนโลยี ภูมิปัญญาท้องถิ่นงานศิลปหัตถกรรมโลหะ การผลิตเครื่องถม ชุมชนบ้านพานถม แขวงบ้านพานถม เขตพระนคร กรุงเทพมหานครในครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม ใช้การวิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพ โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อสำรวจลักษณะวิถีชีวิตของชุมชนกลุ่มพื้นบ้านที่ใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่นตลอดจนค้นหาขั้นตอนการผลิตและหาผลกระทบที่มีต่อวิถีในสภาพเศรษฐกิจที่มีการเปลี่ยนแปลงของชุมชนกลุ่มพื้นบ้านที่ใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่น กลุ่มประชากรที่ใช้แบ่งออกเป็น 2 กลุ่ม ได้แก่กลุ่มผู้รู้ทางภูมิปัญญา และกลุ่มผู้ปฏิบัติงานที่ทำงานเกี่ยวกับการผลิตเครื่องถม ชุมชนบ้านพานถม ทั้งหมด 6 คน วิธีดำเนินการวิจัยครั้งนี้ใช้แบบสอบถามจำนวน 3 ตอน ประกอบด้วย ตอนที่ 1 สภาพทั่วไป ตอนที่ 2 ด้านคุณลักษณะเฉพาะ ตอนที่ 3 กระบวนการผลิตและสภาพปัญหา ตลอดจนเก็บรวบรวมข้อมูล จากเอกสารและใช้วิธีการสัมภาษณ์แบบเจาะลึก (In-depth - Interview) โดยมีแนวคำถามในการเข้าไปสัมภาษณ์ตามที่ได้ตั้งไว้ล่วงหน้า (Interview Guide) แนวคำถามการสัมภาษณ์สามารถปรับเปลี่ยนไปตามสถานการณ์ ทั้งนี้เพื่อจะได้ข้อมูลที่มีประโยชน์ครบถ้วนและตรงตามวัตถุประสงค์ของการศึกษา ซึ่งมีประเด็นในการสัมภาษณ์เกี่ยวกับประวัติชุมชน ขั้นตอน เทคนิค และสภาพปัญหาการผลิต รวมถึงได้ใช้การสังเกตแบบมีส่วนร่วม และการสังเกตแบบไม่มีส่วนร่วมในการเก็บรวบรวมข้อมูลก่อนที่จะสรุปผลการวิจัย ผลการวิจัยพบว่า 1. ด้านข้อมูลทั่วไปและสภาพแวดล้อม พบว่าลักษณะวิถีชีวิต ของชุมชนกลุ่มพื้นบ้านนั้นเครื่องถมนับเป็นของสูง เป็นสมบัติของผู้สูงศักดิ์โดยช่างส่วนใหญ่เป็นชาวนคร แม้ที่อพยพไปตั้งที่บ้านช่างถมที่กรุงเทพฯ แต่คุณภาพก็ยังสู้ถมเมืองนครไม่ได้ สมัยสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย ซึ่งมีการฟื้นฟูศิลปวัฒนธรรมและหัตถกรรมนั้นเครื่องถมนครก็รุ่งเรืองมาก ถึงรัชกาลที่ 3 เครื่องราชูปโภคทั้งหลาย ล้วนแต่เป็นเครื่องถม ได้แก่ พระแท่นที่เสด็จออกขุนนางกับพระเสลี่ยงในรัชกาลที่ 4 มีพระที่นั่งภัทรบิฐ และพนักเรือพระที่นั่งกราบด้วยถม ครั้นรัชกาลที่ 5 เมื่อสร้างพระที่นั่งพูดตานกาญจนสิงหาสน์ ประดิษฐานไว้ในห้องพระโรงกลางภายใต้นพปดลมหาเศวตฉัตรและยังมีพระที่นั่งถมทองขนาดใหญ่ที่เจ้าพระยานครให้ช่างทำขึ้นเพื่อทูลเกล้าถว่ายอีกด้วย เครื่องถมนครปัจจุบัน เนื่องจากทองและเงินมีราคาสูงขึ้น ประกอบกับการทำต้องอาศัยเวลาและฝีมือชั้นสูงจึงมีราคาสูง สามารถหาซื้อๆด้ทั่วไปโดยชิ้นเล็กๆ เช่น ลอคเก็ต สายสร้อย หัวนโม มีขายตามร้านสินค้าที่ระลึก ในขณะที่เครื่องถมชิ้นใหญ่ตั้งแต่หีบถม ตลับถม ขันถม ถาดถม กรอบรูปถม ฯลฯ ซึ่งมีราคาตั้งแต่พันบาท หมื่นบาทถึงแสนบาท สามารถหาซื้อได้ที่ร้านจำหน่ายผลงานวิทยาลัยศิลปหัตถกรรมนครศรีธรรมราชข้างวัดบูรณาราม, ร้านสุพจน์ ผู้ผลิตเครื่องถมส่งสำนักพระราชวังและสำนักนายกรัฐมนตรี เพื่อเป็นของขวัญระดับชาติ และร้านทองรูปพรรณแทบทุกร้าน 2. ด้านขั้นตอนการผลิต พบว่า กระบวนการผลิตเครื่องถม แบ่งเป็น 8 ขั้นตอน ดังนี้ 1. นำเนื้อเงินบริสุทธ์มาผสมกับทองแดง 2. นำเนื้อเงินที่หลอมแล้วไปรีด 3. ขึ้นรูป 4. เขียนลวดลย 5. นำเนื้อถมไปลนไฟ 6. ขัดด้วยเครื่องขัด 7. นำไปแรลาย (แรลายคือการแกะให้ลวดลายต่างๆ ชัดเจนยิ่งขึ้น) 8. ขัดเงาอีกครั้งเป็นเสร็จการทำเครื่องถม 3. ด้านสภาพปัญหาและผลกระทบ พบว่าปัญหามีดังนี้ 1. การผิดรูปร่างของชิ้นงาน เมื่อทำการชิ้นงานแล้วเนื้อถมเกิดการไม่สม่ำเสมอเมื่อเขียนลายแล้วชิ้นงานจะออกมาไม่สวย 2. การกัดกรดการใช้น้ำกรดมาผสมน้ำให้ได้ค่ากรดประมาณ 65% กรดอาจทำให้ผิวหนังที่ถูกกรดนั้นเป็นอันตรายได้ 3. ความร้อน การใช้ไฟลนเนื้อถมความร้อนจากไฟอาจเป็นอันตรายกับผู้ปฏิบัติงานได้ทุกเมื่อ 4. ฝุ่นละออง การขัดลายเนื้อถมจะก่อให้เกิดฝุ่นละอองเป็นจำนวนมาก 5. การขึ้นรูป การใช้ค้อนตีชิ้นงานบางประเภทซึ่งพบว่าบ่อยครั้งที่ค้อนทุบโดนมือผู้ปฏิบัติงาน 6. ขัดลาย การใช้แรงกดที่แขนในการขัดชิ้นงาน ซึ่งเป็นเวลานานอาจทำให้ปวดเมื่อยได้ 7. การแกะลาย คือการแกะลวดลายลงบนเนื้อถมซึ่งต้องใช้การเพ่งสายตาและสมาธิสูง 4. ด้านข้อเสนอแนะ พบว่าสังคมมีการเปลี่ยนแปลงอยู่ตลอดเวลา บางสังคมก็เปลี่ยนแปลงช้า บางสังคมก็เปลี่ยนไปอย่างรวดเร็ว ปัจจัยที่ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงทางสังคมมีอยู่มากมายทำให้งานเครื่องถมไม่เป็นที่น่าสนใจประกอบกับการเปลี่ยนแปลงทางเทคโนโลยีหรือความก้าวหน้าทางวิทยาการ เป็นปัจจัยที่สำคัญยิ่งปัจจัยหนึ่งที่ทำให้สังคมเปลี่ยนแปลงไปอย่างรวดเร็ว การเปลี่ยนแปลงทางเทคโนโลยีทำให้เกิดการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคม ในเวลาเดียวกัน การเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจและสังคมก็ช่วยสนับสนุนให้เกิดความก้าวหน้าทางเทคโนโลยี
บทคัดย่อ: ไม่พบข้อมูลจากหน่วยงานต้นทาง
ภาษา (EN): th
เอกสารแนบ: http://dcms.thailis.or.th/dcms/dccheck.php?Int_code=29&RecId=403&obj_id=1174
เผยแพร่โดย: มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา
คำสำคัญ: เครื่องถม
เจ้าของลิขสิทธิ์: มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา
รายละเอียด: การวิจัยเรื่อง ผลกระทบการถ่ายทอดเทคโนโลยี ภูมิปัญญาท้องถิ่นงานศิลปหัตถกรรมโลหะ การผลิตเครื่องถม ชุมชนบ้านพานถม แขวงบ้านพานถม เขตพระนคร กรุงเทพมหานครในครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม ใช้การวิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพ โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อสำรวจลักษณะวิถีชีวิตของชุมชนกลุ่มพื้นบ้านที่ใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่นตลอดจนค้นหาขั้นตอนการผลิตและหาผลกระทบที่มีต่อวิถีในสภาพเศรษฐกิจที่มีการเปลี่ยนแปลงของชุมชนกลุ่มพื้นบ้านที่ใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่น กลุ่มประชากรที่ใช้แบ่งออกเป็น 2 กลุ่ม ได้แก่กลุ่มผู้รู้ทางภูมิปัญญา และกลุ่มผู้ปฏิบัติงานที่ทำงานเกี่ยวกับการผลิตเครื่องถม ชุมชนบ้านพานถม ทั้งหมด 6 คน วิธีดำเนินการวิจัยครั้งนี้ใช้แบบสอบถามจำนวน 3 ตอน ประกอบด้วย ตอนที่ 1 สภาพทั่วไป ตอนที่ 2 ด้านคุณลักษณะเฉพาะ ตอนที่ 3 กระบวนการผลิตและสภาพปัญหา ตลอดจนเก็บรวบรวมข้อมูล จากเอกสารและใช้วิธีการสัมภาษณ์แบบเจาะลึก (In-depth - Interview) โดยมีแนวคำถามในการเข้าไปสัมภาษณ์ตามที่ได้ตั้งไว้ล่วงหน้า (Interview Guide) แนวคำถามการสัมภาษณ์สามารถปรับเปลี่ยนไปตามสถานการณ์ ทั้งนี้เพื่อจะได้ข้อมูลที่มีประโยชน์ครบถ้วนและตรงตามวัตถุประสงค์ของการศึกษา ซึ่งมีประเด็นในการสัมภาษณ์เกี่ยวกับประวัติชุมชน ขั้นตอน เทคนิค และสภาพปัญหาการผลิต รวมถึงได้ใช้การสังเกตแบบมีส่วนร่วม และการสังเกตแบบไม่มีส่วนร่วมในการเก็บรวบรวมข้อมูลก่อนที่จะสรุปผลการวิจัย ผลการวิจัยพบว่า 1. ด้านข้อมูลทั่วไปและสภาพแวดล้อม พบว่าลักษณะวิถีชีวิต ของชุมชนกลุ่มพื้นบ้านนั้นเครื่องถมนับเป็นของสูง เป็นสมบัติของผู้สูงศักดิ์โดยช่างส่วนใหญ่เป็นชาวนคร แม้ที่อพยพไปตั้งที่บ้านช่างถมที่กรุงเทพฯ แต่คุณภาพก็ยังสู้ถมเมืองนครไม่ได้ สมัยสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย ซึ่งมีการฟื้นฟูศิลปวัฒนธรรมและหัตถกรรมนั้นเครื่องถมนครก็รุ่งเรืองมาก ถึงรัชกาลที่ 3 เครื่องราชูปโภคทั้งหลาย ล้วนแต่เป็นเครื่องถม ได้แก่ พระแท่นที่เสด็จออกขุนนางกับพระเสลี่ยงในรัชกาลที่ 4 มีพระที่นั่งภัทรบิฐ และพนักเรือพระที่นั่งกราบด้วยถม ครั้นรัชกาลที่ 5 เมื่อสร้างพระที่นั่งพูดตานกาญจนสิงหาสน์ ประดิษฐานไว้ในห้องพระโรงกลางภายใต้นพปดลมหาเศวตฉัตรและยังมีพระที่นั่งถมทองขนาดใหญ่ที่เจ้าพระยานครให้ช่างทำขึ้นเพื่อทูลเกล้าถว่ายอีกด้วย เครื่องถมนครปัจจุบัน เนื่องจากทองและเงินมีราคาสูงขึ้น ประกอบกับการทำต้องอาศัยเวลาและฝีมือชั้นสูงจึงมีราคาสูง สามารถหาซื้อๆด้ทั่วไปโดยชิ้นเล็กๆ เช่น ลอคเก็ต สายสร้อย หัวนโม มีขายตามร้านสินค้าที่ระลึก ในขณะที่เครื่องถมชิ้นใหญ่ตั้งแต่หีบถม ตลับถม ขันถม ถาดถม กรอบรูปถม ฯลฯ ซึ่งมีราคาตั้งแต่พันบาท หมื่นบาทถึงแสนบาท สามารถหาซื้อได้ที่ร้านจำหน่ายผลงานวิทยาลัยศิลปหัตถกรรมนครศรีธรรมราชข้างวัดบูรณาราม, ร้านสุพจน์ ผู้ผลิตเครื่องถมส่งสำนักพระราชวังและสำนักนายกรัฐมนตรี เพื่อเป็นของขวัญระดับชาติ และร้านทองรูปพรรณแทบทุกร้าน 2. ด้านขั้นตอนการผลิต พบว่า กระบวนการผลิตเครื่องถม แบ่งเป็น 8 ขั้นตอน ดังนี้ 1. นำเนื้อเงินบริสุทธ์มาผสมกับทองแดง 2. นำเนื้อเงินที่หลอมแล้วไปรีด 3. ขึ้นรูป 4. เขียนลวดลย 5. นำเนื้อถมไปลนไฟ 6. ขัดด้วยเครื่องขัด 7. นำไปแรลาย (แรลายคือการแกะให้ลวดลายต่างๆ ชัดเจนยิ่งขึ้น) 8. ขัดเงาอีกครั้งเป็นเสร็จการทำเครื่องถม 3. ด้านสภาพปัญหาและผลกระทบ พบว่าปัญหามีดังนี้ 1. การผิดรูปร่างของชิ้นงาน เมื่อทำการชิ้นงานแล้วเนื้อถมเกิดการไม่สม่ำเสมอเมื่อเขียนลายแล้วชิ้นงานจะออกมาไม่สวย 2. การกัดกรดการใช้น้ำกรดมาผสมน้ำให้ได้ค่ากรดประมาณ 65% กรดอาจทำให้ผิวหนังที่ถูกกรดนั้นเป็นอันตรายได้ 3. ความร้อน การใช้ไฟลนเนื้อถมความร้อนจากไฟอาจเป็นอันตรายกับผู้ปฏิบัติงานได้ทุกเมื่อ 4. ฝุ่นละออง การขัดลายเนื้อถมจะก่อให้เกิดฝุ่นละอองเป็นจำนวนมาก 5. การขึ้นรูป การใช้ค้อนตีชิ้นงานบางประเภทซึ่งพบว่าบ่อยครั้งที่ค้อนทุบโดนมือผู้ปฏิบัติงาน 6. ขัดลาย การใช้แรงกดที่แขนในการขัดชิ้นงาน ซึ่งเป็นเวลานานอาจทำให้ปวดเมื่อยได้ 7. การแกะลาย คือการแกะลวดลายลงบนเนื้อถมซึ่งต้องใช้การเพ่งสายตาและสมาธิสูง 4. ด้านข้อเสนอแนะ พบว่าสังคมมีการเปลี่ยนแปลงอยู่ตลอดเวลา บางสังคมก็เปลี่ยนแปลงช้า บางสังคมก็เปลี่ยนไปอย่างรวดเร็ว ปัจจัยที่ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงทางสังคมมีอยู่มากมายทำให้งานเครื่องถมไม่เป็นที่น่าสนใจประกอบกับการเปลี่ยนแปลงทางเทคโนโลยีหรือความก้าวหน้าทางวิทยาการ เป็นปัจจัยที่สำคัญยิ่งปัจจัยหนึ่งที่ทำให้สังคมเปลี่ยนแปลงไปอย่างรวดเร็ว การเปลี่ยนแปลงทางเทคโนโลยีทำให้เกิดการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคม ในเวลาเดียวกัน การเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจและสังคมก็ช่วยสนับสนุนให้เกิดความก้าวหน้าทางเทคโนโลยี
หากไม่พบเอกสารฉบับเต็ม (Full Text) โปรดติดต่อหน่วยงานเจ้าของข้อมูล

การอ้างอิง

รวิ อุตตมธนินทร์. "ผลกระทบการถ่ายทอดเทคโนโลยี ภูมิปัญญาท้องถิ่นงานศิลปหัตถกรรมโลหะการผลิตเครื่องถม ชุมชนบ้านพานถม แขวงบ้านพานถม เขตพระนคร กรุงเทพมหานครmpact on the Transfer of Local Wisd0m of Metal Handicraftin the Producation of Nieloware in the Ban Phan Thom Community,". มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา. 2550

รวิ อุตตมธนินทร์. "ผลกระทบการถ่ายทอดเทคโนโลยี ภูมิปัญญาท้องถิ่นงานศิลปหัตถกรรมโลหะการผลิตเครื่องถม ชุมชนบ้านพานถม แขวงบ้านพานถม เขตพระนคร กรุงเทพมหานครmpact on the Transfer of Local Wisd0m of Metal Handicraftin the Producation of Nieloware in the Ban Phan Thom Community,". มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา. 2550. Print.



TARR Wordcloud:
ผลกระทบการถ่ายทอดเทคโนโลยี ภูมิปัญญาท้องถิ่นงานศิลปหัตถกรรมโลหะการผลิตเครื่องถม ชุมชนบ้านพานถม แขวงบ้านพานถม เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร
รวิ อุตตมธนินทร์
มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา
2550
การหาผลกระทบการถ่ายทอดเทคโนโลยี ภูมิปัญญาท้องถิ่น งานศิลปหัตถกรรมโลหะ กรุงรัตนโกสินทร์ โครงการ การพัฒนาและถ่ายทอดเทคโนโลยี ผลิตภัณฑ์เครื่องใช้จากผ้า สู่ชุมชนในเขตจังหวัดลพบุรี การวิเคราะห์คุณภาพของลูกบอลจุลินทรีย์ผลิตจากเทคโนโลยีท้องถิ่นจังหวัดระยอง การสร้างเครื่องสาวไหมเพื่อพัฒนางานหัตถกรรมของท้องถิ่น การศึกษาภูมิปัญญาท้องถิ่นในการจัดการความหลากหลายทางชีวภาพของพืชสมุนไพรในป่าชุมชน : กรณีศึกษาวิถีชีวิตของชุมชนจังหวัดสุรินทร์ การศึกษาเพื่อการพัฒนาภูมิปัญญาท้องถิ่นในจังหวัดยโสธร ผลงานสิ่งประดิษฐ์เรื่อง เครื่องผลิตสมุนไพรผงสำเร็จรูป การวิจัยและถ่ายทอดเทคโนโลยีการผลิตสบู่ดำเพื่อเป็นพลังงานทดแทนในระดับชุมชนเกษตรในเขตจังหวัดพิษณุโลก การถ่ายทอดเทคโนโลยีการบริหารจัดการสหกรณ์โรงสีชุมชนเพื่อสร้างวิถีเศรษฐกิจ ชุดเครื่องผลิตน้ำมันเงา
คัดลอก URL
กระทู้ของฉัน
ผลการสืบค้นทั้งหมด โพสต์     เรียงลำดับจาก
พัฒนาระบบโดยศูนย์ความรู้เฉพาะด้านวิศวกรรมความรู้และวิศวกรรมภาษาDeveloped by Center of Excellence for Unified Knowledge and Language Engineering
สนับสนุนโดยสำนักงานพัฒนาการวิจัยการเกษตร (องค์การมหาชน)Supported by the Agricultural Research Development Agency (Public Organization)
แบบสำรวจความพึงพอใจQuestionair