สืบค้นงานวิจัย
การศึกษารูปแบบการพัฒนาทายาทเกษตรในเขตปฏิรูปที่ดิน ขององค์กรชุมชนและเครือข่ายเพื่อการวางแผนพัฒนาภายใต้กรอบความร่วมมือกับองค์การอาหารและเกษตรแห่งสหประชาชาติ (FAO)
ปณิตา สาธุธรรม - สำนักงานปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม
ชื่อเรื่อง: การศึกษารูปแบบการพัฒนาทายาทเกษตรในเขตปฏิรูปที่ดิน ขององค์กรชุมชนและเครือข่ายเพื่อการวางแผนพัฒนาภายใต้กรอบความร่วมมือกับองค์การอาหารและเกษตรแห่งสหประชาชาติ (FAO)
ผู้แต่ง / หัวหน้าโครงการ: ปณิตา สาธุธรรม
หน่วยงานสังกัดผู้แต่ง:
  1. สำนักงานปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม
บทคัดย่อ: การพัฒนาทายาทเกษตรในเขตปฏิรูปที่ดินขององค์กรชุมชนและเครือข่ายถือเป็นส่วนหนึ่งของ การสร้างและพัฒนาผู้สืบทอดอาชีพเกษตรกรรม มีจุดมุ่งหมายหลักเพื่อส่งเสริมให้คนในท้องถิ่นตระหนักถึง คุณค่าและเชื่อมั่นในวิถีเกษตรและหันกลับสู่ภาคเกษตรกูรรมหรือที่เกี่ยวข้อง เป็นรูปแบการพัฒนาที่เกิดขึ้น จากการรวมตัวของคนในชุมชน ซึ่งมีองค์กรชุมชนและเครื่อข่ายเป็นกลไกสำคัญระดับท้องถิ่นในการชับเคลื่อน และพัฒนาชุมชนให้สามารถพึ่งพาตนเองได้ และเสริมสร้างภูมิคุ้มกันต่อผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงของ กระแสโลกาภิวัตน์ (Globalization) ที่สำคัญคือสามารถชับเคลื่อนการสร้างผู้สืบทอดอาชีพเกษตรกรรม ซึ่ง ปัจจุบันพบว่าองค์กรชุมชนในเขตพื้นที่ปฏิรูปที่ดินในหลายชุมชนได้ให้ความสนใจและตระหนักถึงปัญหาการ ขาดผู้สืบทอดอาชีพเกษตรกรรม และหาแนวทางรองรับโดยได้มีการร่วมมือกันสร้างและพัฒนาทายาทเกษตร ขึ้น โดยมีสำนักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม (ส.ป.ก.) เป็นตัวกลางเชื่อมโยงเครือข่ายขององค์กรชุมชน ต่างๆ พร้อมทั้งเปิดโอกาสให้เครือข่ายและองค์กรชุมชนที่ทำงานร่วมกับกลุ่มเป้าหมายได้แลกเปลี่ยนองค์ ความรู้และประสบการณ์การทำงานร่วมกัน โดยมีเป้าหมายเพื่อถ่ายทอดองค์ความรู้ด้านวิถีเกษตรแบบภูมิ ปัญญาชาวบ้าน และการบริหารจัดการทรัพยากรในท้องถิ่นให้กับลูกหลานในชุมชน ปัจจุบันพบว่ามีองค์กร ชุมชนในเขตปฏิรูปที่ดินและเครือข่ายจำนวนไม่น้อยมีผลการดำเนินงานซึ่งเป็นที่ยอมรับให้เป็นแหล่งศึกษา เรียนรู้หรือเป็นต้นแบบในการพัฒนาทายาทเกษตรและเยาวชนรุ่นใหม่ ซึ่งรูปแบบการพัฒนาขององค์กรชุมชน ดังกล่าวมีความหลากหลายของกิจกรรม วิธีการ องค์ประกอบ และปัจจัยความสำเร็จ ซึ่งที่ผ่านมากรณี ความสำเร็จต่างๆ ดังกล่าวยังขาดการรวบรวมข้อมูล วิเคราะห์ข้อมูลและการจัดการชุดองค์ความรู้อย่างเป็น ระบบทำให้การวางแผนพัฒนาของหน่วยงานรัฐยังไม่มีทิศทางที่ชัดเจนและมักจะไม่สอดคล้องกับศักยภาพของ ชุมชน ดังนั้น การศึกษานี้จึงมีจุดมุ่งหมายเพื่อศึกษา วิเคราะห์ และสังเคราะห์รูปแบบการพัฒนาทายาทเกษตร ในเขตปฏิรูปที่ดินขององค์กรชุมชนและเครือข่าย เพื่อสรุปเป็นต้นแบบที่ดีสำหรับการการขยายผลในชุมชน อื่นๆ รวมถึงเป็นกรอบแนวทางสำหรับการวางแผนจัดทำโครงการภายใต้กรอบความร่วมมือกับองค์การอาหาร และเกษตรแห่งสหประชาชาติ (Food and Agriculture Organization of the United Nations: FAO) กระบวนการศึกษาองค์กรชุมชนและเครือข่ายที่ดำเนินงานด้านการพัฒนาทายาทเกษตรและ เยาวชนร่วมกับ ส.ป. ก. รวม 5 กรณีศึกษา ประกอบด้วย เครือข่ายอินแปง จังหวัดสกลนคร มูลนิธิสถาบัน พัฒนาทรัพยากรชุมชน (มพทช.) เครือข่ายปราชญ์เกษตรเศรษฐกิจพอเพียงในเขตปฏิรูปที่ดินจังหวัด นครราชสีมา (เครือข่ายลุงโชค) เครือข่ายนิคมเศรษฐกิจพอเพียงวัดโป่งคำ จังหวัดน่าน (เครือข่ายพระอาจารย์ สมคิด) และเครือข่ายคนเคียงดิน จังหวัดนครสวรรค์ โดยใช้กระบวนการวิจัยเชิงคุณภาพ ที่มุ่งเน้นการศึกษา รูปแบบและกระบวนการการพัฒนาทายาทเกษตรของแต่ละกรณีศึกษา โดยเน้นการศึกษาเชิงวิเคราะห์และ ะห์ แนวคิด กระบวนการ องค์ประกอบสำคัญและวิธีการดำเนินงาน ผลการดำเนินงาน ทิศ แนวทางการดำเนินการต่อไปในอนาคต ผลการศึกษาสรุปได้ว่า การพัฒนาทายาทเกษตรและเยาวชนขององค์กรชุมชนและเครือช่ายมี รูปแบบ กระบวนการ และองค์ประกอบที่คล้ายคลึงกัน กล่าวคือ เครือข่ายที่ทำงานด้านพัฒนาเยาวชนในเขต ปฏิรูปที่ดิน ทั้ง 5 เครือข่ายนั้น ใช้หลักการแก้ปัญหาของชุมชนเป็นจุดเริ่มต้นของการพัฒนา โดยเนันที่การ พัฒนาคน ซึ่งเป็นองค์ประกอบสำคัญของชุมชน แนวทางการพัฒนาจะยึดหลักเศรษฐกิจพอเพียง เพื่อให้ชุมชนสามารถพึ่งตนเองได้ ลดการพึ่งพาปัจจัยภายนอก ฯลฯ และการพัฒนาเยาวชนเป็นการต่อยอดการพัฒนา โดยการทำให้เยาวชนรู้จักรากเหง้าของตัวเองและชุมชน องค์ความรู้ท้องถิ่น วิถีเกษตรของบรรพชน เพื่อสร้าง ความเข้มแข็ง ความยั่งยืน และมีเป้าหมายที่การสร้างผู้สืบทอดอาชีพเกษตรกรรม หรืออย่างน้อยก็เป็นการ ปลูกฝังให้รัก หวงแหน และตระหนักถึงความสำคัญของภาคการเกษตร นอกจากนี้ รูปแบบการดำเนินงาน สามารถจำแนกออกเป็น 2 รูปแบบ กล่าวคือ การจัด หลักสูตรการเรียนรู้อย่างเป็นระบบและชัดเจน ที่สามารถพบได้ในเครือข่ายอินแปงและเครือข่าย มพทช. ในขณะที่รูปแบบการจัดค่ายการเรียนรู้ จะปรากฎในการดำเนินงานของเครือข่ายลุงโชค เครือข่ายพระอาจารย์ ะเครือข่ายคนเคียงดิน และในส่วนของกลไกการดำเนินงาน สามารถจำแนกได้ 2 ลั กลไกภายนอกและกลไกภายใน กล่าวคือ กลไกภายใน ซึ่งประกอบด้วยผู้นำเครือข่าย ผู้นำเกษตรกร และ สมาชิกเครือข่าย จะมีบทบาทสำคัญในการดำเนินงานรวมทั้งกิจกรรมต่างๆ จะเป็นตัวจักรที่ ทำให้เกิดพลังใน การขับเคลื่อน ในขณะที่กลไกภายนอกในหลายภาคส่วนที่เกี่ยวข้องนั้น จะช่วยเสริมความแข็งแกร่งในสโนที่ กลไกภายในยังขาดอยู่ เช่น ส.ป.ก. มีบทบาทช่วยเสริมในเรื่องงบประมาณการดำเนินงาน สถาบันการศึกษา ช่วยในต้านองค์ความรู้สมัยใหม่ เป็นต้น หากพิจารณาโดยละเอียดแล้ว จะพบว่า แต่ละเครือข่ายมี ลักษณะเฉพาะของการขับเคลื่อนกลไก สามารถจำแนกได้ 5 ลักษณะ คือ การจัดหลักสูตรการเรียนรู้โดยกลุ่ม ผู้นำเครือข่าย (พบในเครือข่ายอินแปง) การจัดหลักสูตรการเรียนรู้โดยองค์กรพัฒนาเอกชน (พบในเครือข่าย มพทช.) การจัดค่ายการเรียนรู้โดยปัจเจกบุคคลที่เป็นผู้นำ (พบในเครือข่ายลุงโชค) การจัดค่ายการเรียนรู้โดย พระสงฆ์ ซึ่งใช้ความเชื่อและศรัทธาทางศาสนา (พบในเครือข่ายพระอาจารย์สมคิด) และการจัดค่ายการเรียนรู้ สำหรับเด็กโดยเครือข่าย (พบในเครือข่ายคนเคียงดิน ซึ่งกระบวนการดำเนินงานของเครือข่ายทั้ง 5 เครือขาย บว่า กิจกรรมต่างๆ ที่ดำเนินการมีลักษณะหลากหลายตามความต้องการของชุมชน หรือขึ้ พื้นฐานของคนในชุมชน สภาพแวดล้อม และบริบทของชุมชน ซึ่งได้เปิดโอกาสให้กลุ่มผู้เข้าร่วมกิจกรรมมีการ เรียนรู้ และลงมือปฏิบัติจริง มีการสัมผัสถึงกระบวนการทำงานที่ชัดเจน สะท้อนให้เกิดความเข้าใจในการ ทำงานมากขึ้น ผ่านกระบวนการเข้าค่าย จัดเวทีการศึกษาเรียนรู้ การศึกษาดูงานนอกสถานที่ พร้อมทั้ง สามารถประเมินศักยภาพและความต้องการของตัวเองได้ ข้อค้นพบสำคัญจากการศึกษาเครือข่าย ทั้ง 5 กรณี คือ ทุกเครือข่ายใช้กระบวนการมีส่วนร่วม และการสร้างเครือข่าย โดยผู้นำมีบทบาทสำคัญหรือมีบทบาทหลัก ตั้งแต่การคิดวิเคราะห์และตัดสินใจ การ วางแผน การปฏิบัติตามแผน จนกระทั่งการติดตามและประเมินผล ผู้นำมีส่วนในการกระตุ้นให้เกิดการมีส่วน ร่วมของสมาชิกคนอื่นๆ เช่น ในการกำหนดหลักสูตรและกิจกรรมการเรียนรู้ ดังจะพบได้ในเครือข่ายอินแปง และมูลนิธิฯ ในส่วนขั้นตอนการปฏิบัติตามแผนนั้น พบว่าผู้มีส่วนเกี่ยวข้องทุกคนมีส่วนร่วมในชั้นตอนนี้ ตาม บทบาทหน้าที่ของตน ในขณะที่การติดตามประเมินผลของการดำเนินกิจกรรม พบว่า การติดตามประเมินผล ของเครือข่ายอินแปงมีลักษณะโดดเด่นกว่าเครือข่ายอื่นๆ เพราะมีกระบวนการติดตามและประเมินผลอย่าง เป็นระบบ มีการประเมินผลซึ่งกันและกันของผู้มีส่วนเกี่ยวข้อง ในขณะที่ เครือข่ายอื่นๆ ส่วนใหญ่จะมีผู้นำ เท่านั้นที่มีบทบาทในการติดตามประเมินผล ในขณะเดียวกันทุกเครือข่ายเน้นการสร้างเครื่อข่ายภายในให้ เข้มแข็งก่อน โดยมีผู้นำที่เป็น "แม่ข่าย" เชื่อมโยงกลุ่มคนอื่นๆ เข้ามามีส่วนร่วมในการขับเคลื่อนกิจกรรม แล้วจึงค่อยขยายเครือข่ายเป็นวงกว้างต่อไป การรวมตัวดังกล่าว ส่งผลให้เกิดพลังในการขับเคลื่อนกิจกรรมทำ ให้การพัฒนาเยาวชนมีประสิทธิภาพมากขึ้น จากการศึกษา พบว่ารูปแบบการพัฒนาทายาทเกษตรทั้ง 5 รูปแบบ เป็นรูปแบบที่ดี สามารถ เป็นต้นแบบให้เครือข่ายหรือชุมชนอื่นๆนำไปปรับประยุกตีใช้ให้เหมาะสมกับลักษณะของชุมชน ซึ่งสามารถ สอดแทรกกิจกรรมและเนื้อหาการเรียนรู้ให้สอดคล้องกับพื้นฐาน สภาพแวดล้อม และบริบทของชุมชน เพื่อให้ ตอบสนองกับความต้องการของชุมชนมากที่สุด นอกจากนี้ทั้ง 5 รูปแบบการพัฒนายังเป็นรูปแบบที่ให้ผลจริง เป็นรูปธรรม เป็นประโยชน์ต่อชุมชนโดยรวม สมควรได้รับการสนับสนุนให้ดำเนินการต่อ และให้มีการส่งเสริม ดกิจกรรมให้มีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้นรวมทั้งขยายผลการพัฒนาในลักษณะเหล่านี้ใน
บทคัดย่อ: ไม่พบข้อมูลจากหน่วยงานต้นทาง
ภาษา (EN): th
เอกสารแนบ: http://www.alro.go.th/research_plan/ewt_news.php?nid=364&filename=index
เผยแพร่โดย: สำนักงานปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม
คำสำคัญ: ปฏิรูปที่ดิน
เจ้าของลิขสิทธิ์: สำนักงานปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม
หากไม่พบเอกสารฉบับเต็ม (Full Text) โปรดติดต่อหน่วยงานเจ้าของข้อมูล

การอ้างอิง

ปณิตา สาธุธรรม. "การศึกษารูปแบบการพัฒนาทายาทเกษตรในเขตปฏิรูปที่ดิน ขององค์กรชุมชนและเครือข่ายเพื่อการวางแผนพัฒนาภายใต้กรอบความร่วมมือกับองค์การอาหารและเกษตรแห่งสหประชาชาติ (FAO)". สำนักงานปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม. 2554

ปณิตา สาธุธรรม. "การศึกษารูปแบบการพัฒนาทายาทเกษตรในเขตปฏิรูปที่ดิน ขององค์กรชุมชนและเครือข่ายเพื่อการวางแผนพัฒนาภายใต้กรอบความร่วมมือกับองค์การอาหารและเกษตรแห่งสหประชาชาติ (FAO)". สำนักงานปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม. 2554. Print.



TARR Wordcloud:
การศึกษารูปแบบการพัฒนาทายาทเกษตรในเขตปฏิรูปที่ดิน ขององค์กรชุมชนและเครือข่ายเพื่อการวางแผนพัฒนาภายใต้กรอบความร่วมมือกับองค์การอาหารและเกษตรแห่งสหประชาชาติ (FAO)
ปณิตา สาธุธรรม
สำนักงานปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม
2554
การผลิตอาหารสัตว์จากขยะอินทรีย์ของชุมชน การพัฒนาเครือข่ายศูนย์ข้าวชุมชนในเขตลุ่มน้ำมูล การพัฒนาอาหารนกกระจอกเทศ การติดตามและประเมินผลโครงการสร้างและพัฒนาเกษตรกรรุ่นใหม่ในเขตปฏิรูปที่ดิน : กรณีศึกษาโครงการบ่มเพาะเกษตรกรอนาคตในเขตปฏิรูปที่ดิน การถ่ายทอดเทคโนโลยีเพื่อพัฒนาเครือข่ายวนเกษตร การพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานด้านเครื่องจักรกลเกษตรชุมชน แนวทางพัฒนาความมั่นคงทางอาหารในชุมชนเกษตรอินทรีย์ ตำบลลวงเหนือ อำเภอดอยสะเก็ด จังหวัดเชียงใหม่ ความมั่นคงด้านอาหารและวิกฤตพลังงานกับแนวโน้มการเปลี่ยนวิธีการผลิตและการพึ่งพาตนเองของเกษตรกรในเขตปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม องค์ประกอบในการพัฒนาอาชีพเกษตร โครงการ พัฒนาเยาวชนบนพื้นที่สูง
คัดลอก URL
กระทู้ของฉัน
ผลการสืบค้นทั้งหมด โพสต์     เรียงลำดับจาก
พัฒนาระบบโดยศูนย์ความรู้เฉพาะด้านวิศวกรรมความรู้และวิศวกรรมภาษาDeveloped by Center of Excellence for Unified Knowledge and Language Engineering
สนับสนุนโดยสำนักงานพัฒนาการวิจัยการเกษตร (องค์การมหาชน)Supported by the Agricultural Research Development Agency (Public Organization)
แบบสำรวจความพึงพอใจQuestionair