สืบค้นงานวิจัย
ความหลากหลายทางชีวภาพของทรัพยากรประมงและการจัดการแบบการ มีส่วนร่วมในพื้นที่ชุ่มน้ำอ่างเก็บน้ำห้วยตลาดและอ่างเก็บน้ำสนามบินเก่า
สำเนาว์ เสาวกูล - มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสาน
ชื่อเรื่อง: ความหลากหลายทางชีวภาพของทรัพยากรประมงและการจัดการแบบการ มีส่วนร่วมในพื้นที่ชุ่มน้ำอ่างเก็บน้ำห้วยตลาดและอ่างเก็บน้ำสนามบินเก่า
ชื่อเรื่อง (EN): Biodiversity of fisheries resource and co-management in wetland at Huy talad and Sanambinkao Reservoirs
ผู้แต่ง / หัวหน้าโครงการ: สำเนาว์ เสาวกูล
บทคัดย่อ: ข้อมูลพื้นฐานของทรัพยากรประม การประมง และชุมชนประมง ในอ่างเก็บน้ำเพื่อการ ชลประทานขนาดกลางสองแห่ง ได้แก่ อ่างเก็บน้ำห้วยตลาด และอ่างเก็บน้ำสนามบินเก่า ในจังหวัด บุรีรัมข์ ได้ทำการศึกษาระหว่าง เดือนธันวาคม 2553 ถึง เดือนพฤศจิกาขน 2554 โดขมีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาแนวทางในการบริหารจัดการประมงอย่างมีประสิทธิภาพทั้งในด้านปริมาณผลจับ เครื่องมือที่เหมาะสม และพื้นที่เพื่อการอนุรักข์ในพื้นที่ชุ่มน้ำประเภทอ่างเก็บน้ำขนาดเล็ก อ่างเก็บน้ำตัวแทนทั้งสองมีพันธุ์สัตว์น้ำที่จับได้ รวม 53 ชนิด 16 ครอบครัว เท่ากัน ใน ทั้งสองอ่างเก็บน้ำ และเมื่อศึกษาการเปลี่ยนแปลงทางด้านสถานที่ (ด้นน้ำ กลางอ่างเก็บน้ำ และ ปลายอ่างเก็บน้ำ) ในทั้งสองอ่างเก็บน้ำ ร่วมกับการเปลี่ยนแปลงตามฤดูกาล อันได้แก่ ฤดูแล้ง (ธันวาคม -กุมภาพันธ์), ปรับเปลี่ยน 1 (มีนาคม - พฤษภาคม), ฝน (มิถุนายน - สิงหาคม) และ ปรับเปลี่ยน 2 (กันขายน - พฤศจิกายน) พบว่า ฤดูกาลจะมีอิทธิพลมากกว่าพื้นที่ต่อความผันแปรใน ปริมาณผลจับ ความชุกชุม และความหนาแน่นของสัตว์น้ำที่จับได้ และเมื่ออาศัยค่ดัชนีความสำคัญ สัมพัทธ์เป็นดัชนีที่แสดงถึงสัตว์น้ำชนิดเด่นในอ่างเก็บน้ำทั้งสองแห่งทั้งตามสถานที่และฤดูกาล พบว่า ปลาชนิดเด่นในทั้งสองอ่างเก็บน้ำ มีชนิดเดียวกัน ได้แก่ ปลานิล (Oreechromis niloticus) ปลาตะเพียนขาว (Barbonymus gonionotus) ปลาแดงน้อย (Discherodontus ashmeadi) ปลาสร้อยขาว (Henicorhynchus siamensis) ปลาแป้นแก้ว (Parambassis siamensis) และปลาสลาด (Notopterus notopterus) ซึ่งรวมกันแล้ว มีค่าดัชนีความสำคัญสัมพัทธ์รวมกันมากกว่าร้อยละ 40 ค้านคุณภาพน้ำ ได้ทำการศึกษาค่พารามิเตอร์ที่สำคัญ ได้แก่ ความลึก ความเป็นกรด ต่างของน้ำ ปริมาฌออกซิเจนละลายในน้ำ ความนำไฟฟ้า ความขุ่นของน้ำ อุณหภูมิของน้ำ ความโปร่ง แสง ความเป็นด่างของน้ำ ปริมาณสารแขวนลอยทั้งหมด ปริมาณสารละลายทั้งหมด ปริมาณ แอมโมเนียทั้งหมด ปริมาณฟอสฟอรัสรวม ฟอสฟอรัสที่เป็นประ โยชน์ ปริมาณซิลิเกต ความ กระด้าง ปริมาณของแข็งทั้งหมด และปริมาณคลอโรฟิลล์-เอ ซึ่งพบว่าอิทธิพลของฤดูกาลจะมี มากกว่าพื้นที่ต่อความผันแปรของค่คุณภาพน้ำ ในการศึกษาด้านอาหารธรรมชาติในแหล่งน้ำ ใน อ่างเก็บน้ำห้วยตลาด พบแพลงก์ตอนพืช 3 ดิวิชัน 49 สกุล ไดย คิวิชัน Chlorophyta พบมากที่สุด 31 สกุล แพลงก์ตอนสัตว์ 3 ไฟลัม พบทั้งหมด 13 สกุล โดย ไฟลัม Arhopoda ซึ่งพบมากที่สุด จำบวน สกุล สัตว์หน้าดิน พบทั้งหมด 26 สกุล ไดย Class Insecta พบมากที่สุด มีจำนวน 12 สกุล ในขณะ ที่อ่างเก็บน้ำสนามบินเก่า พบแพลงก์ตอนพืช 3 ดิวิชัน 34 สกุล โดย ดิวิชัน Chlorophya พบมาก ที่สุด จำนวน 23 สกุล แพลงก์ตอนสัตว์ 3 ไฟถัม โดยไฟลัม Arhopoda พบมากที่สุด จำนวน 5 สกุล และสัตว์หน้าดิน จำนวน 4 ชั้น 26 ครอบครัวโดย Class Inscta พบมากที่สุด มีจำนวน 12 สกุล และใน ทำนองเดียวกันกับคุณภาพน้ำที่เป็นปัจจัยที่ควบคุมอาหารธรรมชาติ ทำให้อิทธิพลของฤดูกาลจะมี มากกว่าพื้นที่ต่อความผันแปรของอาหารธรรมชาติ และสามารถจัดอ่างเก็บน้ำทั้งสองเป็นแหล่งน้ำที่ ค่อนข้างสมบูรณ์ และด้วยขนาดของอ่างเก็บน้ำที่ไม่ใหญ่มากนัก และลักษณะของพื้นที่ค่อนข้าง คล้ายกัน การเปลี่ยนแปลงฤดูกาลจะมีผลต่อการเปลี่ยนแปลงทรัพยากรในอ่างเก็บน้ำ เครื่องมือประมงหลักที่นิยมใช้ในการประมงในอ่างเก็บน้ำทั้งสองแห่ง ได้แก่ ข่าย โดยมี ขนาดช่องตา 15 - 140 มิลลิเมตร โดยขนาดช่องตาของข่ายที่แตกต่างกับมีอิทธิพลต่อปริมาณผลจับ จำนวนชนิดและจำนวนตัวปลา อย่างมีนัยสำคัญยิ่ง โดยข่ายตาขนาดใหญ่ (- 70 มิลลิเมตร) จะมี ปริมาณ ผลจับที่สูง ในขณะที่ชนิดและจำนวนตัวปลา จะมีค่ามากกว่าในตาที่มีขนาดเล็ก และเมื่อทำ การหาค่าดัชนีความสำคัญสัมพัทธ์และการจัดกลุ่มความคล้ำายคลึงของผลจับ พบว่าชนิดเด่นของปลา ที่จับได้ในแต่ละขนาดช่องตาข่ายก็จะมีขนิดที่แตกต่างกันไป ขึ้นอยู่กับอัตราส่วนรอบกอของตัวปลา และรูปร่างของลำตัวปลาชนิดนั้น 1 และเมื่อศึกยาการเลือกจับของเครื่องมือข่ายและใช้แนวคิดใน การอนุรักษ์ทรัพยากร ข่ายขนาดช่องตาเล็ก (< 40 มิลลิเมตร) ไม่เหมาะที่จะอนุญาตให้ใช้ในการทำ ประมงเนื่องจากข่ายขนาดดังกล่าวสามารถจับปลาที่มีขนาดเล็กซึ่งเป็นการทำลายพันธุ์ก่อนที่จะแพร่ ขขายพันธ์ได้การศึกษาสภาวะเศรษฐกิจและสังคมของชุมชนประมงทั้งสองอ่างเก็บนำ พบว่า มี ลักษณะเป็นครอบครัวเดี่ยว ที่มีระดับการศึกษาไม่สูงนักแต่มีประสบการณ์ประมงมากกว่า 10 ปี โดยถึงแม้ว่าจะมีการทำอาชีพอื่น ๆ เสริม เช่น การเกษตรกรรม และรับจ้าง พบว่า รายได้จากการ ประมงเป็นรายได้หลักของครอบครัว การทำประมงจะแบ่งเป็น 2 กลุ่มคือ กลุ่มที่ทำเฉพาะในช่วง ฤดูฝนและตลอดทั้งปี โดยแหล่งประมงที่หนาแน่นอยู่บริเวณดันน้ำ ไดขจะทำประมงริมฝั่งหรือเรือ พายไม่ติดเครื่องยนตั โดยมีเครื่องมือประมงหลัก คือ ข่าย แห ลอบ และเบ็ดราว โดยทำรายได้เฉลี่ย 30,000 บาทต่อปื ขึ้นอยู่กับชนิดและปริมาณของผลจับสัตว์น้ำที่ใด้ และเมื่อศึกษาต่ำใช้จ่ายต่อ ฤดูกาลประมงของเครื่องมือประมงหลัก คือ ข่าย เบ็ดราว และลอบ พบว่าอยู่ที่ 8,891.2881.9 5.850.3#1,623.2 และ 4,776.4# 519.6 บาท ต่อฤดูกาลของเครื่องมือประมงตามลำดับ และเมื่อ พิจารณาราคาขายผลจับสัตว์น้ำในสภาวะปัจจุบัน พบว่า การประมงด้วยเครื่องมือทั้ง 3 ชนิด ยังทำ กำไร ในช่วง 20 ถึง 30 บาทต่อกิโลกรัม สำหรับผลจับที่ได้มากกว่าร้อยละ 90 จะจำหน่ายสด ภายใน ตลาดในพื้นที่ จากการประชุมกลุ่มร่วมกับผู้ใช้ประ โยชน์ในอ่างเก็บน้ำเกี่ยวกับปัญหาและแนวทาง ในการจัดการประมง พบว่า ปัญหาที่สำคัญในการทำประมงในอ่างเก็บน้ำทั้งสอง ได้แก่ มีการใช้ เครื่องมือจับปลาขนาดใหญ่ที่ผิดกฎหมาข ปัญหาปริมาณสัตว์น้ำลดลง และปัญหารายได้ต่ำและการ ขาดแคลนอาชีพเสริม รวมทั้งการขาดแคลนพื้นที่อนุรักษ์ที่แท้จริง ภาพรวมของผลการศึกษา การที่จะทำการลระดับในการลงแรงประมงก่อนข้างจะ เป็นไปได้ยาก เนื่องจากลักษณะของการประมงเพื่อการยังชีพ ในด้านมาตรการประมงที่ใช้อยู่ในการ กำหนดขนาดตาข่ายที่ ร0 มิลลิมตร มีความเหมาะสม และได้ทำการเสนอพื้นที่ในการรักษาพืชพันธุ์ ในแหล่งน้ำทั้งสอง โดขอาศัชข้อมูลพื้นฐานที่ใด้จากการศึกษาเพื่อเป็นพื้นที่ให้สัตว์น้ำได้ไปอาศัย โดยไม่มีการรบกวนจากการประมง และสามารถเป็นแหล่งขยายพันธุ์สัตว์น้ำ เพื่อความยั่งยืนของ การประมงใบอ่างเก็บน้ำทั้งสองแห่งสืบไป
บทคัดย่อ (EN): Data on fishery resources, fisheries and fishing communities in 2 irrigated man-made lakes namely Huytalad and Sanambinkao Reservoirs, Surin Province, the Northeast of Thailand were collected during December 2010 to November 2011. Data was analyzed and synthesized for the purposes of effective fisheries management in terms of catches, fishing gears and fish conservation zones in small wetland. The compositions of fishery resources in both lakes were identical from 53 species within 16 families. Spatio-temporal approaches were utilized to classify the surveyed areas into upstream, midstream, and downstream. In terms of seasons categorized, there were dry (December - February), 1" transition (March - May), rainy (June - August) and 2" transition (September - November). Variations in the catch per unit effort (CPUEs), fish species richness and fish density were principally attributed to the seasons, compared to the areas. Key fishery resources were identified by using index of relative importance (IRI; reported as percentage) and found that the major species were Nile tilapia (Oreochromis niloticus), Thai silver barb (Barbonymus gonionotus), red-tailed barb (Discherodontus ashmeadi), Siamese mud carp (Henichorynchus siamensis), glass fish (Parambassis siamensis) and giantfeatherback (Notopterus notopterus), which accounted for more than 40% of total %IRI. Seventeen water quality parameters were examined vi., depth, pH, dissolved oxygen, conductivity, turbidity, temperature, transparency, hardness, alkalinity, total suspended solids, total dissolved solids, total solids, total ammonia, total phosphorus, orthophosphate, silicate, and chlorophyll-a. Experimental results suggested that that the temporal variations were more fluctuated than spatial variations.. There were variations in natural food resources and these were noticeably different according to the lakes surveyed. In Huay Saneng Reservoir, there were 49 genera (3 Divisions) of phytoplankton dominated by Chlorophyta (31 genera), 13 genera of zooplankton (3 Phylum) dominated by the Arthopoda (5 genera), and 26 genera of benthos (7 classes), dominated by Class Insecta (12 genera). For the Um Puen Resevoir, there were 34 genera (3 Division) of phytoplankton, 13 genera of zooplankton (3 Phylum) and 26 genera of benthos (7 classes) and the dominated groups were similar to those in the Huay Saneng Reservoir. Life histories of 5 dominant species including O. niloticus, B. gonionotus, D. ashmeadi, H. siamensis and N. notopterus were investigated. It was found that the spawning season of all species was evidently at the onset of rainy season and continued to the 2" transition period similar to results from large reservoir elsewhere in the same region. In contrast lengths at 50% maturity and fecundity were significantly lower than those observed in large reservoirs. For the selected species, there were 4 herbivores and 1 carnivore (i.e. N. notopterus) and the highest food varieties in stomachs were during the 2" transition period, which concurred to the flooding seasons meanwhile the lowest ones were observed in the 1" transition period. The flooding seasons were presumably as key factors attributing to high variations of the food sources. In terms of population dynamics, all the selected species were performed r-strategists. The life span was in a range of 3 to 5 years and approached the asymptotic length at age 2 years old. The yield per recruit model revealed that the current exploitation rates were either closed to or beyond the exploitation rated that yielded the maximum yield per recruit.The main fishing gear was gillnets of which the mesh sizes were in a range of 15 to 40 mm. Although CPUEs in the lager mesh sized nets (i.e. > 70 mm) were statistically higher than those in the smaller ones (i.e. < 40 mm), numbers of catches and specie richness observed in the smaller mesh sized nets were higher than those observed in the larger ones. Similarity tests showed that major catches varied according to mesh sizes. These also were in relations to girth to body ratio of the species. For the conservation purposes, the small mesh sized gillnet should be lawfully banned since they could catch the small fish of many species of which the size would generally be less than the length at 50% maturity. The law enforcement measure as well as incorporations from fishers who exploit the reservoirs on refraining from using the small mesh gillnets would be essential to sustain fish populations Socioeconomically, study results showed that fishing household was a single family type with the fundamental education level (i.e. elementary school). Fishing experiences of the fishers, in both lakes, was generally more than 10 years. Although most fishers had altemative livelihoods such as agricultures and labors, fishing activities were regarded major sources of household incomes. The fishers could be divided into 2 groups regarding the regularity of the fishing time including (i) the group fish only the rainy season, and (i1) that fish all the year round. Intensive fishing grounds were in the upstream area. Fisheries were operated using the non-motorized boats and the dominant fishing gears were gillnets, longlines and traps. Average income from fisheries was 30,000 Thai Baht per year (USD 1 approximately equals to 40 Thai Baht). The income however depended on compositions of catches, especially amounts of the high price species such as gobies. Costs for the fisheries among the three main gears viz. gillnets, longlines and traps were 8,891.2- 881.9 5,850.31,623.2 and 4,776.4- 519.6 Thai Baht per fishing season, respectively. The fishers in tum made profit approximately 20 - 30 Thai Baht per kg. About 90% of catch were freshly sold at the local markets. From group discussions with the fishers and stakeholders of both lakes, the major problems in fisheries were addressed and prioritized as using of illegal fishing gears (e.g. beach seine net) and methods (e.g. electro-fishing), decreasing in fish abundance, low household incomes and lack of alternative likeliboods as well as no fish conservation zones in both lakes. For the pragmatic implementations, decreasing in fishing efforts to meet the level of maximum yield per recruit may impossible since the fisheries at both reservoirs studied essentially are at subsistent level. The 50-mm minimum mesh size regulation officially declared by Department of Fisheries among others may be appropriated measures to assisting conservations of fish abundance. However it would be laborious tasks to convince the fishers to comply the measures enforced. One of the possibly best choices for managing and sustaining fishery resources in both lakes is the declaration of fish conservation zones which had been already purposed in the downstream areas of the lakes.
บทคัดย่อ: ไม่พบข้อมูลจากหน่วยงานต้นทาง
ภาษา (EN): th
เผยแพร่โดย: มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสาน
คำสำคัญ: ชุมชน
คำสำคัญ (EN): Community
เจ้าของลิขสิทธิ์: ฐานข้อมูล NRMS
หากไม่พบเอกสารฉบับเต็ม (Full Text) โปรดติดต่อหน่วยงานเจ้าของข้อมูล

การอ้างอิง

สำเนาว์ เสาวกูล. "ความหลากหลายทางชีวภาพของทรัพยากรประมงและการจัดการแบบการ มีส่วนร่วมในพื้นที่ชุ่มน้ำอ่างเก็บน้ำห้วยตลาดและอ่างเก็บน้ำสนามบินเก่าBiodiversity of fisheries resource and co-management in wetland at Huy talad and Sanambinkao Reservoirs". มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสาน. 2555

สำเนาว์ เสาวกูล. "ความหลากหลายทางชีวภาพของทรัพยากรประมงและการจัดการแบบการ มีส่วนร่วมในพื้นที่ชุ่มน้ำอ่างเก็บน้ำห้วยตลาดและอ่างเก็บน้ำสนามบินเก่าBiodiversity of fisheries resource and co-management in wetland at Huy talad and Sanambinkao Reservoirs". มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสาน. 2555. Print.



TARR Wordcloud:
ความหลากหลายทางชีวภาพของทรัพยากรประมงและการจัดการแบบการ มีส่วนร่วมในพื้นที่ชุ่มน้ำอ่างเก็บน้ำห้วยตลาดและอ่างเก็บน้ำสนามบินเก่า
สำเนาว์ เสาวกูล
มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสาน
30 กันยายน 2555
สถานภาพทรัพยากรประมงในอ่างเก็บน้ำปราณบุรี จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ เพื่อการพัฒนาและบริหารจัดการทรัพยากรประมง การพัฒนาการมีส่วนร่วมของชุมชนในการบริหารจัดการน้ำในพื้นที่รับน้ำโครงการส่งน้ำ และบำรุงรักษาแม่แฝก-แม่งัด (ฝ่ายส่งน้ำและบำรุงรักษาที่ 2) การเปลี่ยนแปลงความชุกชุมของปลาวัยอ่อนในอ่างเก็บน้ำห้วยจระเข้มาก (พื้นที่ชุ่มน้ำขนาดเล็ก) การประเมินทรัพยากรประมง เศรษฐกิจสังคม และการมีส่วนร่วมของชุมชนเพื่อการบริหารจัดการประมงแบบมีส่วนร่วมในอ่างเก็บน้ำเขื่อนรัชชประภา จังหวัดสุราษฎร์ธานี การศึกษาความหลากหลายทางชีวภาพของนกในพื้นที่ชุ่มน้ำหนองเล็งทรายจังหวัดพะเยา การพัฒนาระบบและกลไกการมีส่วนร่วมของชุมชนในการบริหารจัดการแหล่งน้ำเพื่อการเกษตรและการอุปโภคบริโภคของชุมชนรอบพื้นที่โรงไฟฟ้าแม่เมาะ ความหลากหลายทางชีวภาพ ปัจจัยที่มีผลต่อการแพร่กระจายของประชากรปลาและการจัดการแบบการมีส่วนร่วมในพื้นที่ชุ่มน้ำลำปลายมาศ บทเรียนการจัดการภัยพิบัติด้านน้ำและการบริหารจัดการทรัพยากรน้ำในระดับพื้นที่ของชุมชนในลุ่มน้ำปิง วัง ยม น่าน และเจ้าพระยาตอนบน ลักษณะทางกายภาพและเคมีของอ่างเก็บน้ำเขื่อนลำปาว จังหวัดกาฬสินธุ์ บทเรียน การจัดการเรียนรู้เกี่ยวกับการจัดการภัยพิบัติด้านน้ำและการบริหารจัดการทรัพยากรน้ำของชุมชน เพื่อสร้างความตระหนักและส่งเสริมการพัฒนาเครือข่ายภาคประชาชนในพื้นที่ลุ่มน้ำ ปิง วัง ยม น่าน และเจ้าพระย
คัดลอก URL
กระทู้ของฉัน
ผลการสืบค้นทั้งหมด โพสต์     เรียงลำดับจาก
พัฒนาระบบโดยศูนย์ความรู้เฉพาะด้านวิศวกรรมความรู้และวิศวกรรมภาษาDeveloped by Center of Excellence for Unified Knowledge and Language Engineering
สนับสนุนโดยสำนักงานพัฒนาการวิจัยการเกษตร (องค์การมหาชน)Supported by the Agricultural Research Development Agency (Public Organization)
แบบสำรวจความพึงพอใจQuestionair