สืบค้นงานวิจัย
การวิจัยเชิงปฏิบัติการเรื่องการมีส่วนร่วมขององค์กรชาวบ้านในการพัฒนาส่งเสริมการเกษตรจังหวัดพังงา
จงรักษ์ แช่มศรี - กรมส่งเสริมการเกษตร
ชื่อเรื่อง: การวิจัยเชิงปฏิบัติการเรื่องการมีส่วนร่วมขององค์กรชาวบ้านในการพัฒนาส่งเสริมการเกษตรจังหวัดพังงา
ชื่อเรื่อง (EN): Participatory action research report on development of agricultural extension at Phangnga province, Thailand
ผู้แต่ง / หัวหน้าโครงการ: จงรักษ์ แช่มศรี
บทคัดย่อ: รายงานวิจัยเชิงปฏิบัติการ การมีส่วนร่วมขององค์กรชาวบ้านในการพัฒนางานส่งเสริมการเกษตรจังหวัดพังงา การวิจัยในครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1)ศึกษาชุมชนและวิเคราะห์พื้นที่หมู่บ้านเป้าหมาย 2)ศึกษากระบวนการปฏิบัติงานอย่างมีส่วนร่วมระหว่างเจ้าหน้าที่กับองค์กรชาวบ้าน 3) ศึกษากระบวนการรวมตัวและการดำเนินกิจกรรมขององค์กรชาวบ้าน 4)ให้การเรียนรู้และแลกเปลี่ยนประสบการณ์ในการพัฒนางานส่งเสริมการเกษตรร่วมกันทั้งในส่วนของเจ้าหน้าที่และชาวบ้าน 5)เป็นแนวทางในการปฏิบัติงานเพื่อพัฒนากระบวนการทำงานของเจ้าหน้าที่และพัฒนาองค์กรชาวบ้านต่อไป การวิจัยมีลักษณะเป็นการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม (Participatory Action Research-PAR) โดยมีกรอบแนวความคิดในการวิจัยคือ การปฏิบัติงานอย่างมีส่วนรวมของนักส่งเสริมหรือนักพัฒนา นักวิชาการ และชาวบ้าน ในขั้นตอนต่างๆของการปฏิบัติงานคือ การศึกษาสถานการณ์ของชุมชน การวิเคราะห์ปัญหาและสาเหตุ การเลือกแนวทางแก้ไขและวางแผน การดำเนินการตามแผน และการติดตามประเมินผล โดยมีผลให้เกิดการพัฒนางานส่งเสริมการเกษตร ในด้านการผลิตและเศรษฐกิจ ด้านการพัฒนาทรัพยากร และด้านการพัฒนาสังคม วิธีการวิจัยได้เลือกหมู่บ้านเป้าหมายจำนวน 5 หมู่บ้าน เพื่อทำการศึกษาและทดลองโดยเป็นหมู่บ้านที่มีลักษณะแตกต่างกันทางด้านภูมิศาสตร์ และเป็นหมู่บ้านที่มีองค์กรชาวบ้าน หรือมีแนวโน้วที่จะกระตุ้นให้เกิดองค์กรชาวบ้านได้ ระยะเวลาในการวิจัย 2 ปี โดยมีเจ้าหน้าที่ส่งเสริมการเกษตรที่ร่วมในทีมวิจัย เป็นเจ้าหน้าที่รับผิดชอบการปฏิบัติงานส่งเสริมการเกษตรในหมู่บ้านนั้นๆ โดยปฏิบัติงานอย่างมีส่วนร่วมกับชาวบ้านในพื้นที่เป้าหมาย ในด้านการวิจัยได้มีการปฏิบัติงานกับองค์กรชาวบ้านที่มีอยู่ในหมู่บ้าน หรือกระตุ้นให้เกิดองค์กรชาวบ้าน โดยใช้กิจกรรมต่างๆเป็นสื่อตามแต่สถานการณ์ของแต่ละชุมชน รวบรวมข้อมูลต่างๆโดยการสังเกตุ พูดคุย จดบันทึก ถ่ายภาพ ใช้แบบสอบถาม และเทคนิคอื่นๆ วิเคราะห์ข้อมูลที่ได้จากการวิจัยโดยการ เสวนา สัมมนา ประชุม ทั้งในส่วนของทีมงานวิจัย และชาวบ้าน และวิเคราะห์โดยใช้สถิติเบื้องต้นเช่น ร้อยละ ค่าเฉลี่ย จากการศึกษาพบว่า (1)ลักษณะสภาพของชุมชนที่ทำการศึกษา มีการนับถือศาสนาแตกต่างกัน มีทั้งหมู่บ้านไทย พุทธ และไทยมุสลิม ประชากรและเนื้อที่ของหมู่บ้าน สภาพภูมิประเทศของหมู่บ้านก็แตกต่างกัน มีทั้งภูเขา ที่ดอน ที่ราบ ที่ลุ่มและติดทะเลส่วนใหญ่เป็นหมู่บ้านที่ไม่มีแหล่งน้ำเพื่อการเกษตร ต้องอาศัยน้ำฝน อาชีพหลักของชาวบ้านแตกต่างกันไปในแต่ละหมู่ เช่นทำสวนผลไม้ ทำสวนยาง ทำการประมง กลุ่มเดิมที่มีอยู่ในชุมชน มีทั้งกลุ่มวัฒนธรรม เช่น กลุ่มลงแขกและกลุ่มกิจกรรม เป็นกลุ่มออมทรัพย์ กลุ่มแม่บ้านเกษตรกร ซึ่งบางหมู่บ้านก็เป็นองค์กรที่มีความเข้มแข็ง บางหมู่บ้านก็กำลังประสบปัญหาในการบริหารงาน (2)กระบวนการทำงานแบบมีส่วนร่วมของเจ้าหน้าที่องค์กรชาวบ้าน ก. ด้านการศึกษาสภาพหมู่บ้าน จะเริ่มต้นด้วยการเสวนากับแกนนำและชาวบ้านแล้วจึงนัดแกนนำและชาวบ้านร่วมกันศึกษาข้อมูลโดยวิธีPRA(Participatory Rural Apprisal) โดยมีการทำผังครัวเรือน แผนที่ขอบเขตการปลูกพืช และทรัพยากรในชุมชน การทำผังกิจกรรม การเดินสำรวจหมู่บ้าน และอื่นๆ มีการวิเคราะห์ระบบชนบท (RSA) และบางหมู่บ้านได้ดัดแปลงใช้กระบวนการ AIC และทุกหมู่บ้านจะมีการศึกษาข้อมูลระดับครัวเรือน โดยใช้แบบสอบถาม กส.2 ของกรมส่งเสริมการเกษตร ข. การวิเคราะห์ปัญหาและสาเหตุ ทุกหมู่บ้านมีการวิเคราะห์ปัญหาร่วมกับชาวบ้าน โดยวิธีการพูดคุย เสวนาเป็นกลุ่ม และมีประเด็นปัญหาและสาเหตุแตกต่างกันไปในแต่ละหมู่บ้าน เข่น ไม่มีอาชีพเสริม ว่างงาน หนี้สิน ที่ทำกินมีน้อย ปัญหาด้านทรัพยากร สัตว์น้ำ และป่าไม้เสื่อมโทรม เป็นต้น ค. การเสนอทางเลือก กำหนดแนวทางแก้ไข และแผนการดำเนินงาน มีการเสนอทางเลือก โดยผสมผสานหลายๆ วิธีการ เช่น การเสวนา ฉายสไลด์ ดูงาน สัมมนา บรรยาย โดยวิทยากรชาวบ้าน เป็นต้น การกำหนดแนวทางแก้ไขและแผนดำเนินงานแตกต่างกันไปในแต่ละหมู่บ้านตามแต่สภาพปัญหา และผลการวิเคราะห์ของชาวบ้าน เช่น เลี้ยงไก่พื้นเมือง ทำไร่นาสวนผสมในที่นาหรือวนเกษตรในที่ควนเขา จัดทำโครงการป่าชายเลนชุมชน และจำแนกเขตป่าของหมู่บ้านทำโครงการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ และจัดตั้งกลุ่มออมทรัพย์ หรือกองทุนหมุนเวียน เป็นต้น ดังนั้นแผนการดำเนินงาน จึงมีลักษณะต่างกัน โดยมีทั้งแผนในระดับรายบุคคล แผนกลุ่ม และแผนในระดับชุมชน ง. การดำเนินงาน ชาวบ้านได้มีการร่วมดำเนินกิจกรรมต่างๆ ตามแผนที่กำหนดไว้บางส่วนก็มีการดำเนินการเป็นกลุ่มกิจกรรม บางกลุ่มดำเนินการร่วมกันทั้งชุมชน โดยส่วนใหญ่ชาวบ้านจะมีส่วนร่วมในการลงทุนในกิจกรรมทั้งเงินทุน และแรงงาน ในการดำเนินงานบางองค์กรมีการขยายผลการดำเนินงานในระดับหมู่บ้าน ส่วนบางองค์กรขยายผลในระดับตำบล จ. การติดตามประเมินผลในส่วนของชาวบ้าน จะมีการติดตามประเมินผลในที่ประชุมกลุ่ม เดือนละ 1 ครั้ง โดยกำหนดไว้เป็นวันแน่นอน นอกจากนี้ทีมคณะวิจัยมีการติดตามประเมิณผลร่วมกับชาวบ้าน ในลักษณะไม่เป็นทางการ คือ การพูดคุย เสวนาเป็นกลุ่ม การประเมินผลในเชิงปริมาณ มีการใช้แบบสอบถามเพื่อประเมินผลบางประการ โดยบางหมู่บ้านชาวบ้านมีการออกแบบสอบถาม รวบรวมและบันทึกผลไว้ด้วยตนเอง (3) กระบวนการรวมตัวและการดำเนินกิจกรรมขององศ์กร ในการดำเนินงานมีองค์กรที่เกิดขึ้นในหมู่บ้านต่าง ๆ เช่น กลุ่มเลี้ยงไก่พื้นเมือง กลุ่มจัดไร่นาสวนผสม กลุ่มออมทรัพย์แบบพัฒนาครบวงจรชีวิต กลุ่มอนุรักษ์ป่าชายเลนชุมชน ชมรมชาวประมงพื้นบ้าน เป็นต้น โดยบางองค์การมีฐานมาจากกลุ่มลงแขก และกลุ่มสตรีเกษตรในหมู่บ้าน บางองค์กรมีฐานจากกลุ่มคณะกรรมการหมู่บ้าน และบางองค์กรมีฐานมาจากกลุ่มกิจกรรมเดิมในหมู่บ้าน การดำเนินงานขององค์กรส่วนใหญ่ จะมีผลต่อต้านเศรษฐกิจของชาวบ้านค่อนข้างชัดเจน คือทำให้ชาวบ้านมีรายได้เพิ่มขึ้น แต่บางองค์กรยังต้องใช้เวลาจึงจะเกิดผล ด้านการพัฒนาทรัพยากรในชุมชน บางองค์การมีบทบาททำให้เกิดการพัฒนาทำให้เกิดพัฒนาการพัฒนาทรัพยากรในชุมชนเป็นอย่างมาก และพบว่ามีความสัมพันธ์กับการพัฒนาด้านรายได้ และเศรษฐกิจของชาวบ้านด้วย และทุก ๆ องค์กรมีการดำเนินงานที่ก่อให้เกิดการพัฒนาทางด้านสังคมในชุมชน เช่นการพัฒนาผู้นำ การพัฒนากระบวนการทำงานและการเรียนรู้ของชุมชนในด้านต่าง ๆ การร่วมมือกันของชาวบ้าน และการได้รับการบริการและสวัสดิการจากทางราชการดีขึ้น เป็นต้น ข้อเสนอแนะสำหรับการวิจัยครั้งนี้ คือ 1. กระบวนการทำงานแบบมีส่วนร่วมของเจ้าหน้าที่ ด้านการศึกษาสถานการณ์ของชุมชน เจ้าหน้าที่ควรมีกรอบการศึกษา และผสมผสานเทคนิคต่าง ๆ ในการศึกษาชุมชนที่เน้นให้ชาวบ้านเข้ามามีส่วนร่วมด้วยได้ และควรลงไปทำงานเป็นทีม มีการเตรียมการด้านเทคนิค และวัสดุก่อนไปพูดคุยกับชาวบ้าน และศึกษาถึงเรื่องต่าง ๆในชุมชน โดยตระหนักถึง
บทคัดย่อ: ไม่พบข้อมูลจากหน่วยงานต้นทาง
ภาษา (EN): th
เผยแพร่โดย: กรมส่งเสริมการเกษตร
คำสำคัญ: การพัฒนา
คำสำคัญ (EN): SOCIAL CONSCIOUSNESS
หมวดหมู่ AGRIS:
  1. C การศึกษา การส่งเสริม และการเผยแพร่ (Education, extension, and advisory work)::C20 การส่งเสริม (Extension)
  2. 9
เจ้าของลิขสิทธิ์: กรมส่งเสริมการเกษตร
หากไม่พบเอกสารฉบับเต็ม (Full Text) โปรดติดต่อหน่วยงานเจ้าของข้อมูล

การอ้างอิง

จงรักษ์ แช่มศรี. "การวิจัยเชิงปฏิบัติการเรื่องการมีส่วนร่วมขององค์กรชาวบ้านในการพัฒนาส่งเสริมการเกษตรจังหวัดพังงาParticipatory action research report on development of agricultural extension at Phangnga province, Thailand". กรมส่งเสริมการเกษตร. 2537

จงรักษ์ แช่มศรี. "การวิจัยเชิงปฏิบัติการเรื่องการมีส่วนร่วมขององค์กรชาวบ้านในการพัฒนาส่งเสริมการเกษตรจังหวัดพังงาParticipatory action research report on development of agricultural extension at Phangnga province, Thailand". กรมส่งเสริมการเกษตร. 2537. Print.



TARR Wordcloud:
การวิจัยเชิงปฏิบัติการเรื่องการมีส่วนร่วมขององค์กรชาวบ้านในการพัฒนาส่งเสริมการเกษตรจังหวัดพังงา
จงรักษ์ แช่มศรี
กรมส่งเสริมการเกษตร
2537
การวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วมเพื่อบูรณาการ การเพิ่มประสิทธิภาพการปลูกข้าวอินทรีย์ของกลุ่มผู้ปลูกข้าวอินทรีย์จังหวัดบุรีรัมย์ โครงการวิจัยเชิงปฏิบัติการการพัฒนาระบบตลาดชุมชนบนพื้นที่สูง การพัฒนาสหกรณ์โคนมแบบมีส่วนร่วม การพัฒนาวิสาหกิจชุมชนกลุ่มตัดเย็บเสื้อผ้าสำเร็จรูปบ้านแม่ลาตำบลแม่ลา อำเภอบางระจัน จังหวัดสิงห์บุรี: ด้วยกระบวนการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม การวิจัยและพัฒนากั้งตั๊กแตนเพื่อเพิ่มมูลค่าทางเศรษฐกิจ แผนปฏิบัติการเพื่อการพัฒนาการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืนในเกาะลันตา จังหวัดกระบี่ : รายงานการวิจัยเชิงปฏิบัติการ การวิจัยการมีส่วนร่วมของคณะกรรมการ การท่องเที่ยวเชิงเกษตร : กรณีศึกษาการดำเนินงานส่งเสริมและพัฒนาการท่องเที่ยวเชิงเกษตรตำบลกู่กาสิงห์ อำเภอเกษตรวิสัย จังหวัดร้อยเอ็ด โครงการวิจัยเชิงปฏิบัติการพัฒนาชุมชนต้นแบบโครงการหลวงเพื่อให้คนอยู่อาศัยร่วมกับป่าไม้ได้อย่างยั่งยืน โครงการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วมในการฟื้นฟูระบบเกษตรยั่งยืนในโครงการพัฒนาพื้นที่สูงแบบโครงการหลวงโป่งคำ โครงการวิจัยเชิงปฏิบัติการพัฒนาชุมชนต้นแบบโครงการหลวงเพื่อให้คนอยู่อาศัยร่วมกับป่าไม้และสิ่งแวดล้อมได้อย่างยั่งยืน
คัดลอก URL
กระทู้ของฉัน
ผลการสืบค้นทั้งหมด โพสต์     เรียงลำดับจาก
พัฒนาระบบโดยศูนย์ความรู้เฉพาะด้านวิศวกรรมความรู้และวิศวกรรมภาษาDeveloped by Center of Excellence for Unified Knowledge and Language Engineering
สนับสนุนโดยสำนักงานพัฒนาการวิจัยการเกษตร (องค์การมหาชน)Supported by the Agricultural Research Development Agency (Public Organization)
แบบสำรวจความพึงพอใจQuestionair