สืบค้นงานวิจัย
การมีส่วนร่วมของเกษตรกรสตรีในการบริหารศัตรูข้าวแบบผสมผสาน
หลักชัย มีนะกนิษฐ์ - กรมส่งเสริมการเกษตร
ชื่อเรื่อง: การมีส่วนร่วมของเกษตรกรสตรีในการบริหารศัตรูข้าวแบบผสมผสาน
ผู้แต่ง / หัวหน้าโครงการ: หลักชัย มีนะกนิษฐ์
บทคัดย่อ: การศึกษาเรื่องการมีส่วนร่วมของเกษตรกรสตรีในการควบคุมวัชพืชและศัตรูพืชอื่น ๆ ในนาข้าวโดยวิธีผสมผสาน ได้ดำเนินการที่อำเภอมโนรมย์ จังหวัดชัยนาท ระหว่างปี 2536-2537 เพื่อที่จะไดืทราบถึงบทบาทของสตรีในการบริหารศัตรูพืช และความเป็นไปได้ของการใช้วิธีการถ่ายทอดความรู้โดยให้เกษตรกรมีส่วนร่วม (Farmers Particpatory Research = FPR) ในการศึกษาทดลอง โดยที่เกษตรกรสามารถวินิจฉัยศัตรูพืชและตัดสินใจด้วยตัวเองอย่างถูกต้อง การศึกษาครั้งนี้ประกอบด้วย การสำรวจข้อมูลพื้นฐานด้านความรู้ ทัศนคติและการปฏิบัติของเกษตรกรสตรี, การดำเนินการอบรมเกษตรกรสตรีแบบมีส่วนร่วมตลอดฤดูปลูก, การศึกษาผลกระทบของแมลงทำลายใบข้าวต่อผลผลิต โดยให้เกษตรกรทำการทดลองด้วยตนเองด้วยการจำลองสถานการณ์การเข้าทำลายของแมลงโดยวิธีตัดใบข้าว, การจัดงานวันเกษตรกรเพื่อการเผยแพร่ และการติดตามประเมินผลหลังการอบรม ผลจากการสำรวจข้อมูลพื้นฐานพบว่า เกษตรกรสตรี 30 รายที่สมัครใจเข้าร่วมโครงการนี้ มีอายุระหว่าง 31-40 ปี ส่วนใหญ่สมรสแล้ว และจบการศึกษาในระดับประถมศึกษา มีเกษตรกรสตรีเพียง 8 ราย ที่ใช้สารเคมีในนาข้าวในฤดูปลูกที่ผ่านมาโดยส่วนใหญ่ (ร้อยละ 75.0) ใช้ในช่วงข้าวอายุ 1-30 วันที่เหลือใช้สารเคมีในช่วงข้าวอายุระหว่าง 31-60 วัน สารเคมีกำจัดศัตรูพืชที่ใช้เป็นสารเคมีกำจัดแมลง (ร้อยละ 50.0) เพื่อป้องกันและกำจัดเพลี้ยกระโดดสีน้ำตาล, หนอนทำลายใบข้าวและสารเคมีกำจัดวัชพืช (ร้อยละ 25.0) เพื่อกำจัดพืชตระกูลหญ้าในนาซึ่งส่วนใหญ่เป็นหญ้าหางหมาและหญ้าดอกขาว วัชพืชในนาเหล่านี้ เกษตรกรส่วนใหญ่เชื่อว่าติดมากับรถเกี่ยวข้าวหรือรถไถนา การป้องกันกำจัดที่เกษตรกรทำกันส่วนใหญ่คือการถอนหรือตัด และการใช้สารเคมี การตัดสินใจเลือกใช้สารเคมีกำจัดศัตรูพืชของเกษตรกรสตรีนั้น ส่วนใหญ่ (ร้อยละ 93.7) ซื้อตามคำแนะนำของผู้ค้าสารเคมี มีเพียงส่วนน้อยที่เลือกซื้อสารเคมีตามคำแนะนำของเจ้าหน้าที่ส่งเสริมการเกษตร (ร้อยละ 10.0) เกษตรกรสตรีที่ร่วมโครงการทุกรายทราบว่า ในนาข้าวนอกจากมีแมลงศัตรูพืชแล้ว ยังมีสิ่งมีชีวิตอื่น ๆ ที่ไม่ทำลายต้นข้าว คือ แมงมุม แมลงปอ นก ด้วง เต่า และงูต่าง ๆ ซึ่งช่วยกำจัดแมลงศัตรูข้าว และเกษตรกรสตรียังเชื่อว่าการใช้สารเคมีป้องกันกำจัดศัตรูพืช จะทำลายสิ่งมีชีวิตที่มีประโยชน์เหล่านี้ ศัตรูที่ทำลายใบข้าวที่เกษตรกรสตรีส่วนใหญ่รู้จัก คือ หนอนม้วนใบ และหนอนต่าง ๆ ซึ่งไม่สามารถระบุชื่อได้ และเกษตรกรเชื่อว่าหนอนเหล่านี้ไม่ทำให้ต้นข้าวเสียหายรุนแรงและไม่กระทบกระเทือนผลผลิต แต่มีเกษตรกรอีกส่วนหนึ่งเชื่อในทางตรงกันข้าม คือ แมลงทำลายใบข้าวจะทำให้ต้นข้าวเสียหายรุนแรง และมีผลทำให้ผลผลิตลดลง อย่างไรก็ตาม เกษตรกรสตรีทั้งหมดเห็นด้วยว่า แม้จะพบแมลงทำลายใบข้าวในช่วงต้นฤดูปลูกในขณะที่ข้าวอายุยังน้อยก็ไม่จำเป็นต้องใช้สารเคมีกำจัดแมลงทำลายใบข้าวในช่วงระยะแรกของการเจริญเติบโตของข้าว การศึกษาผลกระทบของแมลงทำลายใบข้าวต่อผลผลิตโดยการตัดใบข้าวในอัตรา 20,30,40 และ 50 เปอร์เซ็นต์ของใบ เมื่อข้าวอายุ 50 วัน และ 60 วันตามลำดับ พบว่าการตัดใบข้าว 50 เปอร์เซ็นต์ เมื่อข้าวอายุ 50 วัน ให้ผลผลิตสูงสุด คือ 1,028 กิโลกรัมต่อไร่ ในขณะที่แปลงที่ไม่ได้ตัดใบข้าวให้ผลผลิตเพียง 853 กิโลกรัมต่อไร่ แต่การตัดใบข้าวเมื่อข้าวอายุ 60 วันได้ผลผลิตโดยเฉลี่ยแล้วต่ำกว่าแปลงเปรียบเทียบที่ไม่มีการตัดใบ เกษตรกรได้พิสูจน์ด้วยตนเองว่าในขณะที่ต้นข้าวยังเล็กอยู่นั้น ถึงแม้จะถูกแมลงทำลายใบข้าวทำลาย ต้นข้าวก็สามารถแตกกอชดเชย การทำลายของแมลงไม่ทำให้ผลผลิตข้าวลดลงแต่อย่างไร เมื่อสิ้นสุดการอบรมแล้ว ได้ทำการติดตามและประเมินผลจากการเกาตรกรสตรีกลุ่มนี้ รวม 2 ครั้ง โดยครั้งแรกทำเมื่อเกษตรกรผ่านการอบรมไปแล้วประมาณ 2 เดือน เพื่อศึกษาถึงผลลัพท์ที่เกิดขึ้นจากากรอบรมแบบมีส่วนร่วม โดยเปรียบเทียบกับเกษตรกรกลุ่มที่ไม่ได้รับการอบรม (Control group) ครั้งที่สองทำเมื่อเกษตรกรสตรีผ่านการอบรมแบบมีส่วนร่วมไปแล้วประมาณ 1 ปี เพื่อศ฿กษาว่าเกษตรกรสตรีมีการเปลี่ยนแปลงทัศนคติและพฤติกรรมในการจัดการศัตรูพืชหรือไม่ พบว่าเมื่อสิ้นสุดการอบรมแล้ว เกษตรกรสตรีลดการใช้สารเคมีกำจัดแมลงลง จากเดิมที่ใช้กันร้อยละ 80.0 เป็นร้อยละ 50.0 และในที่สุดไม่มีการใช้เลย แต่สารเคมีกำจัดวัชพืชยังคงใช้กันอยู่ ไม่มีเกษตรกรสตรีรายใดใช้สารเคมีกำจัดแมลงในช่วงต้นฤดูปลูกข้าว เกษตรกรส่วนใหญ่เชื่อว่าสารกำจัดศัตรูพืชไม่สามารถกำจัดแมลงได้หมดสิ้น คือ ประสิทธิภาพเพียง 50-75 เปอร์เซ็นต์ แต่เกษตรกรที่ไม่ได้ร่วมโครงการเชื่อว่าสารเคมีที่ใช้สามารถกำจัดแมลงได้มากกว่า 75 เปอร์เซ็นต์ ความรู้เรื่องศัตรูพืชและศัตรูธรรมชาติของเกษตรกรสตรีเพิ่มขึ้นหลังจากได้รับการอบรมแล้ว เกษตรกรสามารถระบุชื่อได้อย่างถูกต้องหลายชนิด โดยเฉพาะแมลงศัตรูข้าวจำพวกหนอนต่าง ๆ ซึ่งก่อนเข้ารับการอบรม มีเกษตรกรถึงร้อยละ 16.7 บอกแต่เพียงว่าเป็นหนอนแต่ไม่สามารถบอกชื่อได้ แต่เมื่อผ่านการอบรมแล้วจำนวนเกษตรกรสตรีที่ไม่สามารถระบุชื่อหนอนได้ลดลงเหลือร้อยละ 8.1 และ 6.7 ตามลำดับ ในขณะที่เกษตรกรนอกโครงการมีถึงร้อยละ 23.3 ที่ไม่สามารถระบุชื่อหนอนได้ว่าเป็นชนิดใด เกษตรกรสตรีที่ผ่านการอบรมแล้วทุกราย ได้นำความรู้ที่ได้ไปใช้ปกฺบัติและส่วนใหญ่ (ร้อยละ 93.3) ยังได้นำความรู้นี้ไปเผยแพร่ต่อเพื่อนเกษตรกรด้วยการให้คำแนะนำ, ชวนให้สำรวจนาก่อนตัดสินใจใช้สารเคมี, และชวนให้เข้ารับการอบรมหากเจ้าหน้าที่จัดให้มีการอบรมต่อไป
บทคัดย่อ: ไม่พบข้อมูลจากหน่วยงานต้นทาง
ภาษา (EN): th
เผยแพร่โดย: กรมส่งเสริมการเกษตร
คำสำคัญ: การควบคุมศัตรูพืช
เจ้าของลิขสิทธิ์: กรมส่งเสริมการเกษตร
หากไม่พบเอกสารฉบับเต็ม (Full Text) โปรดติดต่อหน่วยงานเจ้าของข้อมูล

การอ้างอิง

หลักชัย มีนะกนิษฐ์. "การมีส่วนร่วมของเกษตรกรสตรีในการบริหารศัตรูข้าวแบบผสมผสาน". กรมส่งเสริมการเกษตร. 2537

หลักชัย มีนะกนิษฐ์. "การมีส่วนร่วมของเกษตรกรสตรีในการบริหารศัตรูข้าวแบบผสมผสาน". กรมส่งเสริมการเกษตร. 2537. Print.



TARR Wordcloud:
การมีส่วนร่วมของเกษตรกรสตรีในการบริหารศัตรูข้าวแบบผสมผสาน
หลักชัย มีนะกนิษฐ์
กรมส่งเสริมการเกษตร
2537
ข้าวให้พลังงานผสานคุณค่าอาหาร การพัฒนาสารสนเทศเพื่อการป้องกันกำจัดศัตรูข้าว การยอมรับการควบคุมศัตรูข้าว โดยวิธีผสมผสานของเกษตรกร ในโรงเรียนเกษตรกร จังหวัดอุบลราชธานี ปี 2544 การศึกษาผลตอบสนองต่อการส่งเสริมการบริหารศัตรูทุเรียนแบบมีส่วนร่วมของเกษตรกรจังหวัดปราจีนบุรี แนวคิดและแนวทางการส่งเสริมการบริหารศัตรูข้าวโดยวิธีผสมผสาน การส่งเสริมการจัดการศัศตรูพืชไม้ผลแบบผสมผสานแบบมีส่วนร่วมของเกษตรกร สภาพการผลิตข้าวอินทรีย์ของเกษตรกรในจังหวัดหนองคาย วิธีการจัดการข้าววัชพืชแบบผสมผสานโดยเกษตรกรมีส่วนร่วม การจัดการศัตรูข้าวแบบผสมสานและกระบวนการส่งเสริม สภาพการป้องกันและกำจัดศัตรูข้าวโดยวิธีผสมผสานของเกษตรกร ตำบลหนองตอกแป้น อำเภอยางตลาด จังหวัดกาฬสินธุ์
คัดลอก URL
กระทู้ของฉัน
ผลการสืบค้นทั้งหมด โพสต์     เรียงลำดับจาก
พัฒนาระบบโดยศูนย์ความรู้เฉพาะด้านวิศวกรรมความรู้และวิศวกรรมภาษาDeveloped by Center of Excellence for Unified Knowledge and Language Engineering
สนับสนุนโดยสำนักงานพัฒนาการวิจัยการเกษตร (องค์การมหาชน)Supported by the Agricultural Research Development Agency (Public Organization)
แบบสำรวจความพึงพอใจQuestionair